زمانی که حادثه طبیعی مثل زلزله رخ می دهد عده ای بلافاصله آن را نتیجه گناه جامعه و یا آزمایش الهی تلقی می کنند و به جای انجام وظیفه چه برای پیشگیری و چه بعد از حادثه فقط یکجا می نشینند و از انتساب این بلایای طبیعی با ماوراء الطبیعه صحبت می کنند.
سالیان سال است که با رخ دادن بلایای طبیعی عده ای بلا فاصله از ارتباط این حوادث با گناهان جامعه می گویند و علت سیل و زلزله و سایر حوادث طبیعی را به ماوراء الطبیعه نسبت می دهند به گونه ای که خداوند زلزله را مامور عذاب مردم گناهکار می کند.
برخی دیگر هم رخداد های طبیعی را آزمایش الهی می دانند. به طوری که عالم به مثابه سالن امتحان باشد و خداوند ممتحن آن جلسه و مثلا زلزله خود امتحان و آزمون باشد.
حال باید دید تا چه حد این تفکر ریشه در حقیقت دارد؟
حوادث طبیعی و گناه
در قرآن و حدیث از ارتباط بین اعمال انسان و عذاب الهی در قالب بلایای طبیعی سخن به میان آمده است. مثلا درباره قوم لوط قرآن می فرماید «وَأَمْطَرْنَا عَلَيْهِم مَّطَرًا فَسَاء مَطَرُ الْمُنذَرِينَ» و یا درباره قوم عاد چنین آمده است وَأَمَّا عَادٌ فَأُهْلِکُوا بِرِیحٍ صَرْصَرٍ عَاتِیَةٍ؛ و اما قوم عاد با تند بادی طغیانگر و سرد و پرصدا به هلاکت رسیدند». (الحاقه/6)
حوادث طبیعی و آزمون الهی
اینکه خداوند به روش های گوناگون بندگان را مورد آزمایش قرار می دهد مسلم است. آیات قرآن نیز بر همین معنا دلالت دارند.
(إِنَّا خَلَقْنَا الإنْسَانَ مِنْ نُطْفَةٍ أَمْشَاجٍ نَبْتَلِيه)(انسان/2)
«ما انسان را از نطفة مختلطی آفریدیم و او را مي آزمايیم.»
(الَّذِي خَلَقَ الْمَوْتَ وَالْحَيَاةَ لِيَبْلُوَكُم)(ملک/2)
« آن کس که مرگ و حیات را آفرید تا شما را بیازماید.»
متاسفانه همین افکار کوته بینانه باعث کم کاری ما برای پیشگیری و یا انتخاب راهکار عقلانی در هنگام مواجهه با حوادث طبیعی شده است. اگر به جای آنکه بنشینیم و از علت های خود برای زلزله و سیل و طوفان بگوییم، سازه های خود را تقویت کنیم و همچنین برای مدیریت بحران برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای داشته باشیم دیگر لازم نیست نگران آمدن زلزله یا دیگر حوادث باشیم.
اما یه سوال مهم وجود دارد و آن اینکه آیه خداوند زلزله و سیل و طوفان را به وجود آورد برای آزمایش بندگان؟ و یا همانگونه که امروز علم می گوید اینها اقتضائات طبیعی عالم مادی هستند؟
و در صورت دوم پس خداوند چگونه با این حوادث ما را آزمایش می کنند؟
به نظر می رسد خداوندی که مهربان تر از پدر و مادر است حاضر نیست بندگان خود را با زلزله و سیل، به کام مرگ بکشاند تا از آن ها آزمایش به عمل آورد، بلکه این حوادث اقتضائات طبیعی عالم مادی هستند.
حال که دانستیم این رخدادها طبیعت این عالمند باید بفهمیم چگونه خداوند در این حوادث از ما آزمایش به عمل می آورند؟
وقتی انسانی در این شرائط قرار می گیرد می تواند صبر پیشه کند و بدون آنکه ضعیف شود به حرکت خود ادامه دهد. همچنین می تواند با خداوند مبارزه کند و از زندگی نا امید شود.
همین انتخاب معنای آزمایش الهی است به تعبیر دیگر خداوند این بلایا را ارسال نمی کند برای آزمایش گرفتن از انسان ها، بلکه وقتی اینها آمدند و رخ دادند موقعیتی می شوند برای آزمایش خداوند.
وظیفه ما چیست؟
متاسفانه همین افکار کوته بینانه باعث کم کاری ما برای پیشگیری و یا انتخاب راهکار عقلانی در هنگام مواجهه با حوادث طبیعی شده است. اگر به جای آنکه بنشینیم و از علت های خود برای زلزله و سیل و طوفان بگوییم، سازه های خود را تقویت کنیم و همچنین برای مدیریت بحران برنامه ریزی دقیق و حساب شده ای داشته باشیم دیگر لازم نیست نگران آمدن زلزله یا دیگر حوادث باشیم.
اما متاسفانه در کشور ما عده ای سودجو برای بدست آوردن سود بیشتر سازه های غیر ایمن می سازند و زمانی که با کوچکترین لرزه ای می ریزد، متدینین به جای مواخذه این جماعت به کمک آن ها می روند و بلایای طبیعی را آزمایش الهی و یا نتیجه عذاب معرفی می کنند.
امیدواریم روزی برسد که ما به جای منتسب کردن همه حوادث عالم به ماوراء الطبیعه به وظیفه انسانی و دینی خود عمل کنیم.
