هفتاد هزار فرشته برای یک سوره

«انعام» تنها نامی است که برای این سوره ذکر شده چرا که احکام و مسائل بسیاری در باره انعام (چهارپایان) در این سوره بیان شده است. در واقع این نام گذاری توجه و افکار انسان‌های اندیشمند را به اهمیت جهان شگفت انگیز حیوانات و چهارپایان که برکات و منافع سرشاری برای بشر در بردارند، معطوف می‌کند.

انعام

از امام صادق (علیه‌السلام) در خصوص فضائل سوره انعام روایت است که «سوره انعام یک جا و در حالتی نازل شد که هفتاد هزار فرشته آن را همراهی می‌کردند، پس شما هم آن را گرامی و بزرگ بدارید زیرا نام مبارک خدا در هفتاد موضع آن آمده است. اگر مردم می‌دانستند خواندن آن چه فوائدی دارد هرگز تلاوت آن را ترک نمی‌کردند.» همچنین در روایات آمده است که چون این سوره نازل شد، پیامبر اکرم (صلی الله علیه واله و سلم) به سجده افتاده فرمودند: «سبحان الله العظیم». آنگاه کاتبان وحی را فرا خواند تا همان شب سوره انعام را نگاشتند.

سوره ای با یک نام

سوره مبارکه انعام ششمین سوره قرآن کریم، در اجرا هفتم و هشتم قرآن واقع شده است و شامل 165 آیه است. این سوره مکی، دومین سوره از سوره های حامدات است و حامدات به سوره‌هایی گفته می‌شود که با حمد خداوند متعال آغاز می‌شوند. سوره انعام، پنجاه و پنجمین سوره ای است که پس از سوره حجر و قبل از سوره صافات بر نبی اکرم (صلی الله علیه واله و سلم) نازل شد. هم چنین پس از سوره مبارکه بقره و نساء در رتبه سوم طولانی‌ترین سوره های قرآن کریم است و از این رو در شمار سوره های سبح طوال یعنی هفت سوره طولانی قرآن کریم قرار دارد.

«انعام» تنها نامی است که برای این سوره ذکر شده چرا که احکام و مسائل بسیاری در باره انعام (چهارپایان) در این سوره بیان شده است. در واقع این نام گذاری توجه و افکار انسان‌های اندیشمند را به اهمیت جهان شگفت انگیز حیوانات و چهارپایان که برکات و منافع سرشاری برای بشر در بردارند، معطوف می‌کند.
یکی از لطائف قرآن کریم آن است که خداوند متعال در هر ربع آن یک سوره را با حمد و ستایش خود آغاز کرده است. ربع اول قرآن با سوره حمد، مبارکه فاطر و سبا شروع شده است. نکته دیگر اینکه در این سوره هیچ کدام از داستان‌های پیامبران الهی که در سوره های مکی آمده است دیده نمی‌شود و تنها ماجرای استدلال‌های حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در مورد توحید بیان شده است
هفتاد هزار فرشته‌ی همراه

سوره مبارکه انعام با وجود آنکه یکی از هفت سوره طولانی قرآن کریم است، اما به یک باره پیامبر اکرم (صلی الله علیه و آله و سلم) نازل شده و هفتاد هزار فرشته در هنگام نزول، این سوره را همراهی کردند. ناگفته نماند که آیه شریفه «و عنده مفاتح الغیب…» که در رکعت دوم نماز غفیله قرائت می‌شود، آیه 59 این سوره است.

یکی از لطائف قرآن کریم آن است که خداوند متعال در هر ربع آن یک سوره را با حمد و ستایش خود آغاز کرده است. ربع اول قرآن با سوره حمد، مبارکه فاطر و سبا شروع شده است. نکته دیگر اینکه در این سوره هیچ کدام از داستان‌های پیامبران الهی که در سوره های مکی آمده است دیده نمی‌شود و تنها ماجرای استدلال‌های حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) در مورد توحید بیان شده است.

سوره عقاید اسلام

در این سوره احکام فقهی زیادی آمده اما بیشتر آیات سوره مبارکه انعام به بیان اصول عقاید و جهان بینی اختصاص دارد. در تفسیر المنار آمده است: اگر نام گذاری سوره‌ها بر اساس محتوا و محور اصلی مطالب سوره امکان پذیر بود باید سوره انعام، سوه عقاید اسلام یا سوره توحید نامیده می‌شد به طور کلی مهم‌ترین موضوعات مطرح شده در سوره انعام عبارتند از:

توحید صفات خدا و نشانه های عظمت، قدرت و رحمت او.

موضوعات مربوط به وحی، نبوت، رسالت، معاد و مسئله ثواب و عقاید در قیامت.

احکام و مسائل مربوط به انعام و چهارپایان.
حضرت ابراهیم

داستان حضرت ابراهیم (علیه‌السلام) و ارائه حقایق و نشانه های توحیدی از جانب آن حضرت و مناظرات عقلی او با کفار و استدلال‌های علمی و عملی ایشان در باره خداشناسی.

توصیه های موکد اخلاقی و اجتماعی از جمله احسان و نیکی به پدر و مادر، احسان به یتیمان، ادای حقوق مردم در معاملات، رعایت عدل و داد در همه امور، وفای به عهد و پیمان، پیروی از طریق راست و استقامت در امور، نهی از شرک به خدا و کشتن فرزندان و بالاخره شمارش نعمت‌های فراوان الهی که به بشر ارزانی شده است.

فضیلت سوره انعام

در فضیلت این سوره از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله و سلم روایت شده است: «سوره انعام به یکباره بر من نازل شده و هنگام نزول، هفتاد هزار فرشته که در حال تسبیح «سبحان الله» و تمجید «الحمدلله» گفتن هستند آن‌را مشایعت و همراهی کردند. هر کس این سوره را بخواند این 70هزار فرشته در شب و روز، به تعداد آیات سوره انعام بر او درود می‌فرستند. (مجمع‌البیان، ج4، ص5)
ابن عباس گوید: «هرکس سوره انعام را در هر شب بخواند از جمله کسانی است که در روز قیامت در امان است و هرگز آتش جهنم را به چشم خود نخواهد دید
آثار و برکاتی از این سوره

عـَنـْهُ عـَنِ الْحـَسـَنِ بْنِ عَلِیِّ بْنِ أَبِی حَمْزَةَ رَفَعَهُ قَالَ قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ ع إِنَّ سُورَةَ الْأَنـْعـَامِ نـَزَلَتْ جـُمـْلَةً شَیَّعَهَا سَبْعُونَ أَلْفَ مَلَکٍ حَتَّی أُنْزِلَتْ عَلَی مُحَمَّدٍ ص فَعَظَّمُوهَا وَ به جلوها فـَإِنَّ اسـْمَ اللَّهِ عـَزَّ وَ جـَلَّ فِیهَا فِی سَبْعِینَ مَوْضِعاً وَ لَوْ یَعْلَمُ النَّاسُ مَا فِی قِرَاءَتِهَا مَا تَرَکُوهَا (اصول کافی جلد 4 صفحه : 428 روایة : 12)

امام جعفر صادق علیه السلام نیز در این باره فرموده است: سوره انعام به صورت کامل و یکباره بر پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم نازل شده است. پس آن را عظیم و عزیز بدارید. زیرا در 70 جای آن نام خداوند برده شده است و اگر مردم می‌دانستند چه در این سوره نهفته است آن را رها نمی‌کردند.

صد هزار حسنه و صدهزار درجه

در روایتی دیگر از ایشان آمده است: «هرکس سوره انعام را قرائت نماید، برای او پاداشی از درّ، به وزن همه چهارپایانی که خداوند در دار دنیا آن را آفریده است، خواهد بود و به تعداد تمام درّها، صد هزار حسنه و صدهزار درجه به او عنایت می‌شود…» (مستدرک الوسائل، ج4، ص298)

در امان ماندن از آتش جهنم

ابن عباس گوید: «هرکس سوره انعام را در هر شب بخواند از جمله کسانی است که در روز قیامت در امان است و هرگز آتش جهنم را به چشم خود نخواهد دید.. (درمان با قرآن،ص 36)

فرآوری : زهرا اجلال

بخش قرآن تبیان

نسخه ای مفید برای همه ی مردم دنیا

در زندگی برای اینکه انسان به کمال برسد باید اصول مختلف اخلاقی را رعایت بکند. مثلاً دروغ نگوید و غیبت نکند و … همچنین باید احکام شرعی را که دقیق و زیاد هستند را رعایت کند و همینطور باید در اعتقاداتش، اعتقادات صحیح را داشته باشد.
اما آیا می توان کل دین را در یک کلام خلاصه کرد و گفت که اگر به این یک اصل عمل کنید به کل دستورات دین عمل کرده و به همه حقایق عالم دسترسی خواهید داشت؟ جواب اینست که بله. چنین اصلی وجود دارد و آن اصل توحید است.
علامه طباطبایی (ره) ذیل آیه 1 و 2 سوره هود دراین باره توضیحاتی می دهند:
((الر كِتابٌ أُحْكِمَتْ آیاتُهُ ثُمَّ فُصِّلَتْ مِنْ لَدُنْ حَكِیمٍ خَبِیرٍ / أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ اللَّهَ إِنَّنِی لَكُمْ مِنْهُ نَذِیرٌ وَ بَشِیر))
اگر کل احکام و اخلاقیات و عقاید صحیح را جمع کنیم می شود توحید و اگر توحید را مفصل کنیم می شود کل دین.
در واقع قرآن که دین را بیان می کند همانطور که در آیه بیان شده، دو مرتبه ی اجمال و تفصیل دارد. اگر کل قرآن را فشرده کنیم به توحید می رسیم که در آیه دوم توحید درباره آن صحبت کرده است.

منظور از توحید، توحید حقیقی است و نه توحید عددی. توحید عددی یعنی خدا یکی است و دو تا نیست اما توحید حقیقی یعنی تنها وجود حقیقی در عالم خداست و همه کمالات از آن اوست و هر فعلی در حقیقت فعل اوست. با این مبنا در واقع تصوری که بسیاری از انسانها از توحید دارند عین شرک است

آیات دیگری نیز مؤید این سخن می باشند مثلاً (( قُلْ إِنَّما یُوحى إِلَیَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ))” (کهف 110) یعنى آنچه از دین به من وحى مى شود نیست مگر توحید و معارف دیگرى كه متفرع بر توحید است.
از همین جا می توان فهمید که فردی که موحد است یعنی در تمام جنبه های زندگی هم درست عمل می کند. بنابراین اگر انسانی در عباداتش موحد بود در امور سیاسی، اقتصادی و … هم بهترین کارها را انجام می دهد. همینطور اگر کسی در مسائل زندگی بد عمل می کند یعنی از توحید دور است.
اما سؤال اینست که مگر توحید که یعنی خداوند یکی است و دو بردار نیست چه خصوصیت خاصی دارد و چه تأثیر ویژه ای در زندگی خواهد داشت؟
جواب اینست که منظور از توحید، توحید حقیقی است و نه توحید عددی. توحید عددی یعنی خدا یکی است و دو تا نیست اما توحید حقیقی یعنی تنها وجود حقیقی در عالم خداست و همه کمالات از آن اوست و هر فعلی در حقیقت فعل اوست. با این مبنا در واقع تصوری که بسیاری از انسانها از توحید دارند عین شرک است.
برای نزدیک شدن به معنای توحید باید توجه کنیم که هر انسانی اینکه واقعیتی در عالم وجود دارد را می پذیرد. همچنین می پذیریم که امکان ندارد که این واقعیت دروغ باشد زیرا آن را با تمام وجودمان درک می کنیم. این واقعیتی که انسان درک می کند شامل همه چیز می شود و محدود به شیء خاصی هم نیست. حال تصور کنید که تنها و تنها شما و این واقعیت وجود داشته باشید و غیر از شما و آن، چیزی وجود نداشته باشد.

وقتی باور کنیم که مالک همه چیز خداست دیگر به کسی بخل نمی ورزیم و حسادت نمی کنیم و خلاصه در هیچ کاری به غیر از خدا چشم نمی بندیم و این است توحید حقیقی که نتیجه آن انسان کامل است

این واقعیت چیزیست که نزدیکترین موجود به ماست و ما آنقدر بجای اینکه به او توجه کنیم به غیر او توجه کرده ایم که او را فراموش کرده ایم. در حقیقت توحید به ما می گوید به این واقعیت توجه کنیم و به غیر او توجه نکنیم. وقتی به طور مستمر به او توجه کردیم و با او انس گرفتیم آرام آرام محبت او را پیدا می کنیم و این قدم اول در سیر و سلوک به سمت خداوند است.
در ره منزل لیلی که خطرهاست به جان شرط اول قدم آنست که مجنون باشی
اگر به خداوند متعال محبت پیدا کنیم و او را از همه چیز بیشتر دوست داشته باشیم دیگر به غیر از دستورات او کاری نمی کنیم. و حتماً شنیده اید که ((حبّ الدنیا رأس کل خطیئه)). این یعنی هر محبتی که به غیر خداوند تعلق بگیرد (و برخلاف توحید باشد) همان، علت خطای انسان می شود.
توحید حقیقی باعث می شود که انسان از تعلقات به هر چه غیر از خداست کنده شده و آزاد باشد. پس آزادی حقیقی نیز آزادی از غیر خداست نه آن معنایی از آزادی که برای ارضای شهوات بوده که در اصل دلبستگی بیشتر به غیر خداست.
وقتی باور کنیم که مالک همه چیز خداست دیگر به کسی بخل نمی ورزیم و حسادت نمی کنیم و خلاصه در هیچ کاری به غیر از خدا چشم نمی بندیم و این است توحید حقیقی که نتیجه آن انسان کامل است.
کلام اخر:
با توجه به مطالب بیان شده می توان گفت که وجود خداوند اصلاً اثبات عقلی لازم ندارد و توجه به آن عین اثبات آن است. همچنین اصل توحید منحصر به مسلمانان نیست بلکه هر انسانی می تواند به آن حقیقت نزدیک شود گرچه با اسلام درجه کمال آن بدست می آید. بنابراین این نسخه چیزیست که به درد همه مردم دنیا می خورد.
منابع:
المیزان فی تفسیرالقرآن، محمد حسین طباطبایی
رساله الولایه، محمد حسین طباطبایی

راه نجات از افکار شیطانی

خداوند متعال در قرآن کریم می فرماید: «وَ إِمَّا یَنْزَغَنَّکَ مِنَ الشَّیْطانِ نَزْغٌ فَاسْتَعِذْ بِاللَّهِ إِنَّه هوَ السَّمیع الْعَلیم»؛ «و هر گاه وسوسه هایى از شیطان متوجّه تو گردد، از خدا پناه بخواه که او شنوده و داناست!» [فصلت، آیه 36]
فرآوری: زهرا اجلال-بخش قرآن تبیان
رهایی از افکار شیطانی

بنابراین، بهترین کار این است که در آن لحظه به جای پناه بردن به شیطان و انجام گناه، به خدای متعال پناه برد و از او یاری بجوییم. البته برای این که بتوانید در آن لحظات بحرانی واقعا از خداوند یاری بجویید، لازم است که در زمان های دیگر هم مراقبت کنیم و اهل ذکر باشیم. شیطان هیچ وقت دست بردار انسان نیست، پس باید همواره مراقب بود و با ذکر کثیر، دل و جان خود را به سوی بندگی خداوند سوق داد: «یا أَیّهَا الَّذینَ آمَنوا اذْکروا اللَّهَ ذِکْراً کَثیراً»؛ اى کسانى که ایمان آورده اید! خدا را بسیار یاد کنید.» [احزاب، آیه۴۱]

استغفارهایی هم که برای طول روز بیان شده انجام دهید. این استغفارها موجب می شود که هر روزه خود را شستشو دهید و اجازه ندهید که شیطان به شما نزدیک شود: (بعد از نماز صبح، صد بار بعد از نماز عصر، هفتاد بار قبل از خواب، صد بار) .افکار انسان ها مانند اتومبیلی است، که اگر کنترل نشود ممکن است به هر طرف برود، اما یک راننده ماهر می تواند آن را در یک مسیر صحیح به حرکت در آورده و به سر منزل مقصود برساند. برای کنترل و هدایت افکار سعی و تلاش زیادی لازم است تا دچار وسوسه های شیطانی نشود. اگر انسان اثرات و عواقب افکار ناپسند را در نظر داشته باشد سعی خواهد کرد فکر خود را در مسیر صحیح هدایت کند.

از طرفی این نکته را یادآور می شویم كه فكر گناه تا به مرحله عمل نرسیده، اگر چه ممكن است زمینه گناه را فراهم آورد و از این نظر باید به شدت از آن احتراز شود، ولی در عین حال خود آن گناه نیست؛ برخلاف نیت و فكر كار نیك كه اگر به وسیله مانعی به مرحله عمل هم نرسد، در نزد خدا به منزله همان عمل خوب شمرده می شود. این نکته را هم نباید فراموش کرد که ستیز و مجاهده با شیطان كارى مستمر و دایمى است و تا انسان در این عالم زنده است و زندگى مى كند ادامه دارد. و دام هاى شیطان براى انسان هاى با تقوا و داراى كمال و شناخت بیشتر، ظریفتر و پیچیده تر و مخفى تر است. نخستین گام در مبارزه با شیطان این است كه اطاعت از او را به تدریج كم نموده و به آهستگى از شبكه هاى دام او خارج شویم هر چند در این مبارزه ممكن است پاى انسان بلغزد و در مواردى فریب او را بخورد.

فكر گناه تا به مرحله عمل نرسیده، اگر چه ممكن است زمینه گناه را فراهم آورد و از این نظر باید به شدت از آن احتراز شود، ولی در عین حال خود آن گناه نیست؛ برخلاف نیت و فكر كار نیك كه اگر به وسیله مانعی به مرحله عمل هم نرسد، در نزد خدا به منزله همان عمل خوب شمرده می شود

هر چقدر ارتباط انسان با خداى متعال و معرفت نسبت به او عمیق تر و گسترده تر باشد، تسلط شیطان بر او كمتر است. چنانچه خداى متعال در این مورد مى فرماید: إِنَّه لَیْسَ لَه سلْطَانٌ عَلَى الَّذِینَ آمَنواْ وَعَلَى رَبِّهِمْ یَتَوَكَّلونَ : شیطان تسلطى بر كسانى كه مومن بوده و بر پروردگارشان توكل مى كنند ندارد [نحل، آیه 99] و نیز مى فرماید: إِنَّ عِبَادِی لَیْسَ لَكَ عَلَیْهِمْ سلْطَانٌ: تو (شیطان) بر بندگان خاص من تسلط و نفوذى ندارى [اسراء، آیه 65]
به طور كلى كار شیطان وسوسه كردن است و با پناه بردن دائمى به خداوند و ارتباط پیوسته با او و توسل و ربط با اولیاى الهى (علیهم السلام) مى توان از این وسوسه ها رها شد و یا آن را به حداقل رسانید و شیطان را تسلیم نمود، چنانچه در روایت داریم كه پیامبر بزرگ اسلام (صلی الله و علیه وآله) فرمودند: شیطان من به دست من مومن و رام گردید. پس بهترین راه حل، توجه كامل و دایمى به خداوند متعال و اولیائش و خود را در قلعه استوار و نفوذ ناپذیر او و اولیاى پاك او درآوردن و رعایت كامل تقواى الهى كردن است.

بعضی از راه های کنترل غرایز جنسی و افکار شیطانی و شهوانی که به تدریج می توانند راهگشا باشند عبارتند از:

1- خرد ورزی

یکی از راه های مهار احساسات و افکار ناپسند و متعادل ساختن غریزه جنسی استفاده از نیروی خرد و عقل است؛ امام علی (علیه السلام) می فرماید:« به درستی که از برای دلها اندیشه ها و خواهش های بدی باشد و عقل ها منع می کند از آنها ». [خوانساری، آقا جمال الدین، شرح بر غررالحکم ، ج 2ص 500]

بنابراین، عقل نگهبان خیر خواهی است که مانع طغیان غرایز می شود؛ کسی که عقل را راهنمای خود قرار دهد، لذت آنی و لحظه ای را بر لذت دائمی ترجیح نمی دهد و با در نظر گرفتن مفاسد و نتایج شهوت رانی و بی بند و باری، از پیروی بی قید و شرط تمایلات و افکارنفسانی و شیطانی پرهیز می کند. البته عقل ضعیف و ناتوان هرگز قادر به مهار احساسات تند و سرکش دوران جوانی نیست، بلکه باید عقل را نورانی کرد و آن فقط با انجام اعمال نیک و با توکل به خدای تعالی و توسل به امامان معصوم (علیهم السلام) میسر است؛ امام علی (علیه السلام) فرمودند:« ذکر و نام ما اهلبیت موجب شفای بیماری روحی، روانی و جسمی خواهد شد ». [مجلسی، محمدباقر، بحار الانوار، ج2، ص145، حدیث 10]

2. خدا محوری

قرآن مجید می فرماید:« پرهیزگاران هنگامى که گرفتار وسوسه هاى شیطانى که پیرامون وجود آنها در گردش است مى شوند به یاد خدا مى افتند و بینا مى گردند ». [اعراف، 201] پس، اگر کسی توجّه کند که خدا کارش را مى بیند و حرفش را مى شنود، همین توجّه به حضور خداوند، سبب ترک گناه مى شود. چنانکه امام صادق (علیه السلام) درباره این آیه فرمود: « وسوسه گناه به سراغ بنده مى آید، او به یاد خداوند مى افتد، متذکّر شده و انجام نمى دهد». [عروسی حویزی، عبد علی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج2، ص112، حدیث شماره 414]

3. دوری از خیال پردازی و فکر کردن در مسائل شهوانی

برای پیشگیری از انحراف جنسی باید اندیشه را از نفوذ شیطانی دورنگه داشت؛ زیرا گام نخست در انحراف، فکر کردن درباره آن است. امام علی (علیه السلام) می فرماید:« کسی که در اطراف گناه بسیار بیندیشد، سر انجام به آن کشیده خواهد شد ». [خوانساری آقا جمال الدین، شرح غررالحکم ، ج 5، ص 321، حدیث 8561]

4. پر کردن اوقات فراغت

یکی از راه های مهار احساسات و افکار ناپسند و متعادل ساختن غریزه جنسی استفاده از نیروی خرد و عقل است؛ امام علی (علیه السلام) می فرماید:« به درستی که از برای دلها اندیشه ها و خواهش های بدی باشد و عقل ها منع می کند از آنها

یکی از عوامل پیدایش افکار شهوانی و انجام گناه، بیکاری است. سعی کنید همیشه مشغول به کارهای مفید باشید ( مطالعه کتاب های غیر شهوت انگیز- ورزش سنگین و…) و به یاد داشته باشید بیکاری مساله ای است که اگر از آن دوری نکنید ممکن است شما را به هر چیزی وادارد. چنانچه پیامبر اکرم (صلی الله و علیه وآله) می فرماید:« دو خصلت برای بسیاری از مردم مایه فتنه است: سلامت بدن و بیکاری ». [تحف العقول، ترجمه: جنتی، احمد، ص 65]

5. كنترل حواس

گرچه ذهن انسان این توانایی را دارد كه حتی بدون استفاده از حواس ظاهری افكاری را تولید كند ولی عمده آن چیزهایی كه انسان در مورد آن فكر می كند اعم از چیزهای خوب یا بد، داده های حواس ظاهری او است. لذا باید مجاری ورودی ذهن را كه همان حواس ظاهری است كنترل كرد. یعنی چشم، گوش، زبان و لامسه و… . قرآن در این زمینه می فرماید: «ولا تقف ما لیس لك به علم ان السمع والبصر والفواد كل اولئك كان عنه مسوولا؛ و هرگز آنچه را علم و اطمینان به آن نداری دنبال مكن كه (در پیشگاه حكم خدا) چشم و گوش و دل، همه مسئولند (سوره مبارکه اسراء، آیه شریفه 36). بنابراین یكی از مهمترین راه های كنترل فكر، كنترل حواس ظاهری است.

به قول یكی از بزرگان که فرموده بود : شاید انسان بتواند روزی سپری برای جو زمین اختراع كند تا هیچ شهابی به آن نخورد ولی هر گز نمی تواند كاری كند كه حتی فكر بد هم به ذهنش خطور نكند، مگر معصومین علیهم السلام و كسانی كه به مقام مخلصین رسیده باشند ( كه قطعاً هیچ كدام از ما جزء این دو گروه نیستیم). بنابراین شخصی كه وسواس فكری دارد و نمی تواند از چنگال آن رهایی یابد، نباید سعی كند كه افكار وسوسه گونه را با فشار آوردن به ذهنش فراموش كند. چرا كه خود این كار به مرور زمان باعث تضعیف اعصاب و تقویت این افكار می شود، بلكه سعی كند آنها را همچون آب رودخانه ای ببیند كه می آید و می رود.

در حدیثى از امام صادق (علیه السلام) مى خوانیم : هر مومنى قلبش دو گوش دارد ، گوشى كه در آن وسواس خناس (شیطان) می دمد ، و گوشى كه فرشته در آن مى دمد ، خداوند مومن را به وسیله فرشته تقویت مى كند ، و این همان است كه مى فرماید : و ایدهم بروح منه .

6. جایگزین سازى اعمال و عادات نیكو؛

«إنَّ الْحَسَناتِ یذْهِبْنَ السَّیِّئاتِ» (هود، آیه 114)؛ خوبى ها سرانجام میدان را بر بدى ها تنگ خواهند كرد و آنها را از بین خواهند برد. به امید آنکه بتوان با تلاش و جدیت و کمک خدای مهربان و اهل بیت علیهم السلام از شر وسوسه های شیطان در امان باشیم.

منابع:
پرسمان
سایت متقین
سایت پاسخگو
پایگاه اطلاع رسانی آیة الله مظاهری

از بین رفتن غیرت مردان و حیای زنان

پیامبر صلّی الله علیه و آله و سلّم از جناب جبرئیل پرسید:
آیا بعد از من به زمین خواهی آمد؟ عرض کرد: بلی یا رسول الله، ده بار به زمین خواهم آمد و ده گوهر گرانبها را (به خاطر ارتکاب گناه و اعمال ناپسند مردم) خواهم برد (و تنها کسانی که رفتار شایسته دارند از مواهب آن گوهرها برخوردار خواهند بود).
اوّل: برکت.
دوم: ترحّم و دلسوزی.
سوّم: حیاء از چشم زنان!
چهارم: غیرت مردان!
پنجم: عدل از دل سلاطین.
ششم: راستی و درستی از دل دوستان.
هفتم: سخاوت از دل ثروتمندان.
هشتم: صبر از فقراء.
نهم: حکمت از حکیمان.
دهم: ایمان از دلهای مؤمنان.(1)

1- اثنی عشریه فی المواعظ العددیة: 33.

فروپاشی غیرت مردان
دریغ و افسوس!! غیرت جامعه اسلامی ما را که شهره جهانیان بود، دشمنان داخلی و خارجی با ترویج خزنده فرهنگ بیگانه و القای شبهه و ترویج افکار روشن فکرمآبانه درهم شکستند. تا آنجا که گروهی از مردان غیرتمند ایرانی، همانها راضی نمی شدند، اندام پوشیده در حجاب ناموسشان را نامحرم مشاهده نماید و حتّی کفش و لباس زنهایشان را از دید بیگانگان دور می کردند، اکنون در مقابل خودنمایی و جلوه گری و بی عفتی زنان و دخترانشان بی تفاوت گردیده، مردانگی و حماسه بلند غیرت و حمیت خود را فدای تبلیغات مسموم دشمنان به عنوان آزادی و تربیت روز نموده اند!! و با کمال تأسف! این پدیده شوم در میان گروهی از افراد مذهبی نیز نفوذ کرده و مسئله حمیّت و شرف آنان کم رنگ گردیده است! دختران و نوامیس آنان در کنار نامحرمان و گاهی هم در کنار خودشان در جمع نامحرمان به کار، تحصیل و فعالیت اشتغال دارند و خواه و ناخواه ارتباط و برخوردهای مختلفی با نامحرم پیدا می کنند!! آنها اتومبیل، پول و دیگر امکانات را در اختیار دختران و همسرانشان قرار داده و بدون توجه به رفتار و روش آنان، مسئولیت کارهای خارج از منزل را نیز به عهده آنها گذاشته اند و خود بی تفاوت در قبال اداره زندگی به دنبال کسب و کار، اداره و تجارت هستند!!
آیا این روش، مخالف گفتار قرآن کریم نیست؟! که می فرماید:
«وقتی مردان و زنان چیزی- در صورت ضرورت و لزوم- از یکدیگر می خواهند، از پشت پرده باشد و ارتباط مستقیم بین آنان نباشد که این نوع رفتار موجب پاکی قلب های زنان و مردان است». احزاب: 55-53.
و آیا این گروه، فرمایش امیرالمؤمنین علیه السلام خطاب به اهل عراق را چگونه توجیه می کنند؟ که می فرماید:
به من خبر رسیده که زنان شما در کوچه ها با مردها برخورد دارند، آیا حیا نمی کنید؟! وسائل الشیعه: باب 132، حدیث 1.آیا می شود کلام قدسی پروردگار و رهبران معصوم علیهم السلام را رها کرد و تابع بی قید و شرط محیط و رسم و رسوم اجتماع و فرهنگ منحطّ دشمنان اسلام گردید؟!!
ما در این مسئله اسف بار چه جوانی در پیشگاه پروردگار و محضر پدر مهربان امام زمان علیه السلام که قلب نازنینش را غم و اندوه فرا گرفته، داریم؟!!
مصیبت اینجاست! رفتار ناپسند خود را توجیه نموده، بدون توجه به قبح و زشتی آن، نام دین و مذهب را دنبال آن یدک می کشیم!! وجداناً و بدون تعارف! وضعیّت گذشته زنان و دختران که برای خود حریم قائل بودند و با تحفّظ و حجاب در چهره، گفتار، رفتار و پوشش کامل، کرامت، عفّت و وقار به عنوان یک گوهر گرانبها در حِرز بودند و بدون ارتباط با نامحرم، مسئولیت اداره نظام ارزشمند پر مهر خانواده را به عهده داشتند و جذّابیّت و زیباییشان را در انحصار همسر خود قرار داده بودند، بهتر و سالم و راحت تر بود یا وضعیّت اسف بار فعلی که گروهی از دختران و زنان بدون رعایت حجاب و عفاف در جمع و اجتماع آلوده در کنار مردان نامحرم در خیابانها، ادارات، شرکتها، کارخانه ها و مؤسّسات و مراکز تحصیل قرار گرفته اند و خود و اجتماع را گرفته آثار تلخ و مصیبت بار این همه ناهنجاری لجام گسیخته نموده اند؟!

کلیدی که در دستان خود ماست

در حقیقت توجه خدا به ما ریشه ای در درون خودمان دارد یعنی اگر کاری نکنیم که توجه خدا را به خود جلب کنیم، او به سراغ ما نمی آید، با همه مهربانی و کرامتش. در کتاب خودش فرموده: “بگو پروردگارم به شما توجهی نمی کند اگر دعایتان نباشد"(1)
کلید توجه خدا در حقیقت در دستان خود ماست. گویا خدا متوجه ماست ولی تا ما خود را متوجه خدا نکنیم او توجه خود را به ما نشان نمی دهد. در قرآن کریم فرمود که “فَاذْكُرُونی أَذْكُرْكُمْ وَ اشْكُرُوا لی وَ لا تَكْفُرُونِ"(2)
بنابراین اگر دوست داریم خدا ما را یاد کند باید خدا را یاد کنیم. به عبارت دیگر مانعی از جنس “خود ما” است که یاد خدا را در ما تأخیر می اندازد و برطرف کردن این مانع هم به همت و شوق و اراده خود ما مربوط است.
خدا به وعده اش عمل می کند

این تفکر که “نکند خدا ما را فراموش کرده است” زنگ خطری برای روحیه ماست و نشانه آن است که در طول زندگیمان خدا را یاد نمی کنیم و او نیز ما را یاد نمی کند که در نتیجه به این فکرهای باطل دچار شده ایم. زیرا خدای ما همان خدای قدیمیهاست با همان قدرت و شوکت و خدایی اش را در لابلای همین شرایط نیز نشان می دهد

هر کس خدا را در کشاکش کارهای روزمره یاد کند، خواهد دید که خدا به وعده خود عمل می کند یعنی با وجود خود درک می کند که خدا با اوست و خدا هم به یاد اوست. شیرینی این ذکر از آنجاست که گاهی که به یاد خدا نیستیم، ناگهان خدا ما را به یاد خودش می اندازد و لذتی از بندگی نصیبمان می کند که با هیچ چیز قابل مقایسه نیست. این نمونه ای از یاد خداست. آیا ممکن است خدا دوستان خود را رها کند و آنها را خوار سازد؟
دوستان ممکن است مشکلات مختلفی در زندگی پیدا کنند اما دچار شکست روحیه و ذلت و حقارت نمی شوند. یاد خدا باعث شکوفایی درونی ما و به قول قرآن “فلاح” ما می شود.(3)
در جهت مقابل، برای اینکه خدا ما را یاد کند، باید او را در کشاکش امور زندگی یاد کنیم. گناه کردن نشانه فراموشی خداست. اگر در طول روز مواردی از گناه برایمان پیش بیاید و مثل بقیه مردم خود را آلوده به آنها کنیم و با دلایل و افکار خود توجیه کنیم، یعنی خدا را فراموش کرده ایم.
در دنیای پیچیده هم خدا هست

زندگی در دوران مدرن ممکن است ما را به این فکر دچار کند که “شاید خدا دیگر نیست” یا “شاید خدا دیگر تأثیری در جهان ندارد” یا “خدا هست اما انگار ما را فراموش کرده است".
ما در دنیای کنونی، کمتر خود را با طبیعت مرتبط می بینیم و مشغولیتها و جذابیتها و اعداد و رقمها و رسانه ها، فضای فکری ما را آنچنان به تسخیر درآورده اند که یاد خدا برای ما مشکل شده است. این درست است که دوران ما تبدیل به یک فراموشخانه بزرگ از یاد خدا شده است؛ اما می دانیم که خدا نیز فعال است و برای هدایت بشر کار می کند. خدا راهگشایی های نو در زمانه ما ایجاد کرده است که به جویندگان راهش کمک کند.
بنابراین این تفکر که “نکند خدا ما را فراموش کرده است ” زنگ خطری برای روحیه ماست و نشانه آن است که در طول زندگیمان خدا را یاد نمی کنیم و او نیز ما را یاد نمی کند که در نتیجه به این فکرهای باطل دچار شده ایم. زیرا خدای ما همان خدای قدیمیهاست با همان قدرت و شوکت و خدایی اش را در لابلای همین شرایط نیز نشان می دهد.
خدا فرموده که “هر کس مرا بخواند اجابتش می کنم. یعنی اگر واقعا خدا را صدا بزنیم درک می کنیم که خدا می شنود و پاسخ می گوید. هر چند رسیدن ما به حاجتمان ممکن است موانعی داشته باشد که باعث تأخیر شود، اجابت خدا و شیرینی پاسخ خدا در همان لحظه دعا قابل فهم است.
اگر در آخرت فراموشمان کند!

اینکه زمانی برسد که خدا ما را فراموش کند، جزو دردناکترین تفکرات و احتمالها خواهد بود. خدا خود متوجه این امر بوده و در قرآن به ما هشدار داده است که مراقب باشیم جزو کسانی نباشیم که خدا ما را در قیامت فراموش کند.
فراموشی خدا، به معنای بی توجهی خدا، یکی از دردناکترین عذاب هایی است که در آخرت وجود دارد و خدا هشدار آن را به ما داده و سبب آن را نیز بیان نموده است: آنانکه مرگ و قیامت را فراموش می کنند و یاد نمی کنند، خدا نیز در قیامت فراموششان می کند: وَ قیلَ الْیَوْمَ نَنْساكُمْ كَما نَسیتُمْ لِقاءَ یَوْمِكُمْ هذا وَ مَأْواكُمُ النَّارُ وَ ما لَكُمْ مِنْ ناصِرینَ (سوره جاثیه، آیه 34)
هنر یاد خدا

اگر دوست داریم خدا ما را یاد کند باید خدا را یاد کنیم. به عبارت دیگر مانعی از جنس “خود ما” است که یاد خدا را در ما تأخیر می اندازد و برطرف کردن این مانع هم به همت و شوق و اراده خود ما مربوط است

کار و مشغله های درآمد، خانه داری، روابط اجتماعی، مدیریت درآمدها و هزینه ها، رسیدگی به خانواده و فرزندان، همه و همه اموری وقت گیر و انرژی بر هستند و می توانند ما را از یاد خدا باز دارند اما آنانکه “اهل ذکر” هستند در کشاکش همین امور از یاد خدا باز نمی مانند. خدا در قرآن ما را موعظه کرده که مشغولیت به امور مالی و خانوادگی باعث نشود که از یاد خدا باز بمانیم و خودش افرادی را ستایش کرده است که هیچ کسب و هیچ کاری آنها را از یاد خدا و نماز باز نمی دارد.
چند تمرین برای یاد خدا

- نماز مهم ترین یاد خداست. نماز بخوانیم.
- در نماز مراقب فکرهای مزاحم باشیم. هر وقت متوجه شدیم که توجهمان پرت شده است، آن فکرها را رها کنیم.
- در محل هایی که مشغولیت فکریمان زیاد می شود مثل محل کار و بازار و خیابانهای شلوغ و هنگام تفریح اسم خدا را به زبان بیاوریم.
- لقلقه های زبانمان را با فکر و نیت ادا کنیم. مثلا موقع عصبانیت اگر “لا اله الا الله” می گوییم، واقعا نیت کنیم “لا اله الا الله” و گاه و بیگاه که به زبانمان “شکر” جاری می شود واقعا نیت کنیم که شکر خدا باشد نه عادت زبانی.
- فرصتها را از دست ندهیم زیرا اگر ادعای یاد خدا داشته باشیم، خدا حتما چندین مورد برای ما ایجاد می کند که یادش بیفتیم. مبادا در آن مواقع خود را به غفلت بزنیم.
- ممکن است در ابتدای کارها “بسم الله” را بنویسیم یا بلند بگوییم و یا آهسته زمزمه کنیم. در آخر کارها باید خود را بررسی کنیم که آن “بسم الله” از روی رسم و تشریفات بوده یا واقعا یاد خدا بوده است.
- وضو گرفتن در مواقع غیر نماز و صلوات فرستادن و آه دل کشیدن از رنجهای پاکان خاندان پیامبر همگی در زمره یاد خداست.

پی نوشت ها:
1- قُلْ ما یَعْبَؤُا بِكُمْ رَبِّی لَوْ لا دُعاؤُكُمْ فَقَدْ كَذَّبْتُمْ فَسَوْفَ یَكُونُ لِزاماً(سوره فرقان، آیه 77)
2- سوره بقره، آیه 152
3- یا أَیُّهَا الَّذینَ آمَنُوا إِذا لَقیتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثیراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ (انفال، 45 و جمعه، 10)

سوره نوشت های سوره علق

مگر نه اینکه کار قلم، ثبت کردن است؟ مگر نه اینکه به واسطه قلم تمام ناگفتنی ها گفته می شود؟ مگر نه اینکه تمام آنچه به چشم و گوش نمی آید به واسطه قلم ثبت می شود تا دیده و شنیده شود؟ پس خدا با کدامین قلم حقایق عالم را ثبت می کند؟ نکند من و تو، قلم خدا باشیم!

اول
شب از نیمه گذشته و همه جا را سکوت فرا گرفته است. با خود می گوید نمی دانم آیا خداوند شب را برای خوابیدن قرار داده است یا برای آرامش؟ آیا آرامش معادل خوابیدن است؟!!
قلم را بر می دارد و روی صفحه سفید کاغذ می لغزاند. لوح سفید پر می شود از کلماتی که هیجان درونش را فریاد می زند. سطرهایی که هریک زبانی دارند برای بیان، آن هم به واسطه قلمی که نیمه شبی روی کاغذ سفیدی لغزانده شده بود.
می گوید ای قلم، چه خوب که تو هستی تا غوغای درونم بر صفحه کاغذ ثبت گردد و اینگونه آرامش یابم.
دوم
کتاب را نگاه می کند. لبخند رضایت بر لبانش می نشیند. ثمره سال ها تلاش اکنون مقابلش قرار دارد. کتابی که روایتگر روزهای خوش کودکی و جوانی و خاطره میانسالی است. کتاب خاطرات جوان دیروز و پیرمرد امروز. برای آنکه دیگران بخوانند و عبرت گیرند و بیاموزند، تا راه رفته دوباره تکرار نگردد. و همه اینها ثبت یک حقیقت است، حقیقت زندگی.
سوم
مگر نه اینکه کار قلم ثبت کردن است؟ مگر نه اینکه به واسطه قلم تمام ناگفتنی ها گفته می شود؟ مگر نه اینکه تمام آنچه به چشم و گوش نمی آید به واسطه قلم ثبت می شود تا دیده و شنیده شود؟ مگر نه اینکه قلم انتقال دهنده حس و حال است و مرزهای زمانی و مکانی را درمی نوردد؟
پس خدا با کدامین قلم حقایق عالم را ثبت کرده، آنگونه که در تمام زمانها و مکانها قابل درک و فهم باشد؟
نکند من و تو قلم خدا باشیم برای ثبت حقایق در عالم.
چهارم
هرچند تازه متولد شده بود و از خود اختیار چندانی نداشت، ولی با همان ناتوانی برای ثبت نیازش فریاد بلندی کشید و گریه سر داد.
وقتی کودکی کوچک به سن و سال او وسیله ای می شود برای ثبت یک نیاز، چگونه است که افکار، گفتار و اعمال من و تو چون قلم نگردد و حقیقتی را در وجودمان یا در عالم ثبت نگرداند؟!!
پس نکند یک فکر بد یا یک سخن ناروا و عملی ناشایست، سطوری را رقم زند که بعدها از دیدن عاقبت آن رنجیده خاطر و شرمنده گردیم.
خواندن

اول
به صفحه مونیتور خیره می شوی. زمان چه زود می گذرد، صنعت و تکنولوژی چه زود پیشرفت می کند. گویی همین دیروز بود که برای آموختن زبان صفر و یک این دستگاه کوچک کلاس های متعددی بر پا شده و برنامه نویسی های متنوعی باب شده بود.
خنده ات می گیرد. امروز تمام کارها را می توان با همین دستگاه به ظاهر کوچک انجام داد. از طراحی مد لباس و منزل گرفته تا طراحی سخت ترین و پیچیده ترین سازه های صنعتی. این دستگاه ساخت بشر تنها با دو عدد به ظاهر بی اهمیت کار می کند. دستور زبانش فقط دو حرف دارد، صفر و یک. و از کنار هم قرار دادن همین دو عدد می خواند، ثبت می کند، داده پردازی کرده و اطلاعاتی ارائه می دهد.
یاد خودت می افتی. یادِ خودِ خودت. یاد انسان بودنت. یادِ انسان هایی با زبان های مختلف در سراسر عالم.
وقتی این یارانه کوچکِ ساخت بشر، که با شناخت و خواندن صفر و یک تا این حد قابلیت دارد، تو با اینهمه توانمندی و وسعت واژه و کلم قابل ثبت، چه قابلیت هایی داری؟ در تو چه چیزهایی ثبت شده که قابل خواندن است؟
دوم
از خود می پرسی چه چیزهایی خواندنی است؟ یا نه، چه چیزهایی ثبت شدنی است که قابل خواندن باشد؟ و آیا هر آنچه ثبت می شود باید قابل خواندن باشد؟ اصلا خواندن یعنی چه؟
کتاب را باز می کنی. آیاتش مقابلت رژه می رود و زنجیره افکارت را به قرن ها پیش متصل می کند. همان زمان که رسولی برای درکِ حقیقی قدرت و عظمت خداوند از مسجد الحرام به مسجد الاقصی سیر داده شد تا آیات کبریایی خدا را به چشم ببیند.
یا نه، به خیلی پیش تر از اینها. به همان زمان که دوان دوان به جانب خانه دوید تا ماجرای قاری شدنش را با همسرش درمیان گذارد. یا شاید به سال هایی قبل از آن. به همان روزهایی که نور رسالت در سیمای کودکانه-اش هویدا بود.
چشمانت همچنان واژه اقراء را می خواند و پرنده ذهنت به سوی کعبه پرواز کرده، به خانه ای مملو از بت های سنگی و چوبی که رسولی با تبری قصد شکستن آنها را کرده است.
با خود می گویی رسولان الهی چه زیبا حقیقت ثبت شده در عالم را قرائت کردند. نه تنها به زبان، بلکه با افکار و اعتقاد و ایمان راسخشان، با عمل به باورهای پولادینی که از سرچشمه حقیقی رب بودن خالق عالم سیراب شده بود.
و به حقیقت اینان نیز با قلب و زبان و دست خود جلوه ای از حقیقت را ثبت کردند تا شاید ما نیز آن را بخوانیم.
قاری

اول
می دانی قاری کیست؟ می دانی قرائت چند نوع دارد؟!! آیا تا کنون قاری دیده ای؟!! قاری ای که نه تنها متن قرائت را فراموش نکند، بلکه آنچنان قرائتش پر صلابت باشد که تمام عالم را دربرگیرد و همه را قاری کند. آن هم طوری که فراموشی از پِی نداشته باشد.
نخند، آنهم به تمسخر.
می دانم می توانی بی شمار قاری از کشورهای مختلف نام ببری. ولی آیا آنان قاری اند؟!! همان قاری که «اقراء باسم ربک الذی خلق» شایسته وجودش باشد و صدایش «اقراء و ربک الاکرم» را یادآور شود. آنکه بتواند یاد بگیرد از الهی که «ما لَم یعلم» است.
چشم بگشا و ببین قراء عالم چگونه قرائت کردند، تا جایی که خدا آنها را قاری نامید. پس با خشوع و فروتنی سجده ای کن که عبودیت را فریاد زند.
اینها را گفتم تا فراموشمان نشود تا قاری شدن راه بسیار است.
دوم
دوره اش کرده اند. به هر سو می نگرد کلماتی می بیند که از چلّه زبان ها بی محابا بیرون می جهد و بر قلبش می نشیند. کلماتی که بوی تمسخر دارند و منعش می کنند از راهی که پیش گرفته. اما او مصمم تر از همیشه چشم به آینده دارد. خوب می داند روزی نه چندان دور تمام اینان که زبان به نکوهشش گشوده و علیه اش طغیان کرده اند، پشیمان تر از همیشه باز می گردند. اما شاید آن روز دیر باشد. خیلی دیر. آخر آنقدر در نداشته هایشان غرق اند که تمام نیست ها را هست می پندارند. گویی گمان می کنند دیده نمی شوند و بازخواستی در کار نیست. سر در گریبان برده و می اندیشد.
یاد روزهایی می افتد که جوانتر از امروز پاسخ داد به ندایی که او را به سمت علم و عمل می خواند.
خنده اش می گیرد. آن روزها خیلی جوان بود. اما آن ندا بلندتر از همه همهمه ها فریاد سر داد که قلم در دست گیرید و بشتابید برای ثبت حقایق در عالم؛ با زبان، دست، پا، اندیشه، با تمام وجود، حتی با مال و جان، آنگونه که هرگز فراموش نشود.
و او لبیک گفت به آن ندایی که از همه نداها محکم تر بود.
آن روز دست بر زانوان گذاشته و دوشادوش مرد به راه افتاد، در تمام لحظه ها و صحنه ها. مرد مصمم بود در راهش. می دانست آنچه دیگران نمیدانستند، می شنید آنچه دیگران نمی شنیدند و می دید آنچه به چشم دیگران نمی آمد. مرد می دانست چه رسالت سنگینی بر دوشش گذاشته شده است.
می خواند تمام آنچه دیگران نمی خواندند و فراموشش نمی شد آنچه دیگران فراموش کرده بودند.
خشوع و فروتنی اش لرزه بر اندام می انداخت. و چه متحیر کننده بود ایستادگی اش در برابر آنهمه طعنه.
و اما او، امروز مشق دیروز را تدریس می کرد. در کلاسی که شاگردانش خود را برتر از استاد می دانستند و هر یک مدعی خلافت جامعه مسلمین.
عبا بر دوش به افق ها می نگریست. می دانست روزی از سلاله همان مرد که قرائت را از او آموخته بود مردی ظهور می کند که همه را قاری خواهد کرد. آنچنان که هرگز فراموششان نشود.

ادامه دارد…

حاصل حلال خواری و امانت داری

درباره عبدالله بن مبارک چنین گفته‌اند که پدرش باغبان بود روزی صاحب باغ آمد و به مبارک گفت: فوری مقداری انار شیرین بیاور تا بخوریم.

مبارک چند عدد انار آورد و صاحب باغ چشید و گفت: ترش است برو انار شیرین بیاور، چند مرتبه مبارک انار اورد و صاحب باغ بعد از چشیدن می‌گفت: ترش است برو انار شیرین بیاور.

بالاخره صاحب باغ ناراحت شد و رو به مبارک کرد و گفت؛ تو هنوز بعد از مدتی که در این باغ هستی درخت انار ترش را از شیرین تمیز نمی‌دهی؟

مبارک در جواب گفت: درست است که مدتی است، من در این باغ هستم، اما هنوز از انار این باغ نخورده‌ام که بدانم کدام درخت انارش ترش و کدام شیرین است، چون شما فقط نگهبانی و آبیاری باغ را به عهده من واگذار کرده‌اید و از شما اجازه نگرفتم که از میوه‌های باغ استفاده کنم.

صاحب باغ تعجب کرد، به همین سبب او را امتحان نمود و فهمید که مبارک راست می‌گوید از آن پس به او علاقمند شد و دخترش را به ازدواج او درآورد، خداوند هم بر اثر پاکی و صداقت او از این ازدواج فرزندی به او عطا می‌کند به نام عبدالله که هنوز نامش بر سر زبان‌ها است و این طفل از عارفان معروف می‌شود و به جایی می‌رسد که در احوالات او می‌گویند؛ شخصی به او گفت:«خواب دیدم یک سال از عمر تو بیشتر نمانده است» عبدالله در جوابش گفت:«روزگار دراز پیش ما نهادی، یک سال دیگر ما را اندوه هجران می‌یابد کشید و تلخی فراق می‌باید چشید.»

منبع: مفاسد مال و لقمه حرام ص34 به نقل 15:54:18خبرگزاری «حوزه»

نگاه حرام و حسرت طولانى
چشم یکی از اعضای حساس بدن است که انسان برای مراقبت از آن حتّی به طور ناخودآگاه هم از آن حفاظت می کند. مثلا زمانی که چیزی به سوی چشم پرتاپ شود، هر فردی به طور غیر ارادی دستش را برای محافظت از چشمانش بالا می برد.

امّا مهم تر از حفاظت ظاهری، حفاظت باطنی چشم است، زیرا بوسیله این عضو حساس، دیدن صورت می گیرد، که این دیدن یا نگاه گاه فاسد است و گاهی هم سالم می باشد.

امیر المؤمنین علی(علیه‌السلام) می‌فرماید: «آن‌کس که دیده بپوشد، کمتر تأسف می‌خورد و از هلاکت نیز ایمن می‌گردد.»[1]

فرمایش مولا نشانگر این است که انسان باید نگاهش را از مواردی که موجب فساد می شود، بپوشاند تا هلاک نشود.

در دین مبین اسلام از مهمترین مواردی که برای دوری از گناه به مردان و زنان توصیه شده است، دوری از گناه و نگاه نکردن به نامحرم است.[2]

امام صادق(علیه‌السلام) می‌فرماید: «تیر نگاه [حرام] مسموم است و از کمان شیطان پرتاب می‌شود. چه بسیار نگاه کوتاه که حسرت طولانى به بار آورده است.»[3]

اگر کسی واقعا ایمنی باطنی چشمانش را می خواهد باید از نگاه به نامحرم و حرام، چشم پوشی کند تا از شر شیطان و مشکلاتش دور شود.

امّا فردی که نمی تواند جلوی نگاه حرام خود را بگیرد و به اصطلاح، عادت بر چشم چرانی دارد، حتما دچار بیماری روحی و روانی خواهد شد.

از نظر کلیه روانشناسان چشم چرانی یک نوع انحراف قلمداد می شود. این انحراف هرگاه در کسی به وجود آید قابل توقف نخواهد بود و هر لحظه بر میزان آن افزوده خواهد شد.

یک فرد چشم چران هرگز با چند ساعت چشم چرانی نمودن قانع نمی شود و این حالت کم کم در او یک حالت وحشیانه و حیوانی خاصی بوجود می آورد و رفته رفته او را به یک بیماری انحراف روانی دیگر به نام (evojuerism)مبتلا می سازد.

در این حال بیمار از تماشای بدن عریان و … لذت می برد و این مرحله مقدمه ی ایجاد سادیسم* است.[4]

در کلامی امام علی (علیه‌السلام) برای آرامش روحی و روانی افراد اینگونه فرمودند:

«النَّظَرُ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِیسَ مَسْمُومٌ وَ کَمْ مِنْ نَظْرَةٍ أَوْرَثَتْ حَسْرَةً طَوِیلَةً» (کسى که چشم خود را فرو بندد، دل خویش را راحت کرده و آسایش داده است).[5]

————————————

پی‌نوشت:

[1]. «مَنْ غَضَّ طَرْفَهُ قَلَّ أَسَفُهُ وَ أَمِنَ تَلَفَه‏»؛ تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائی، سید مهدی،‏ ص 663، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق.

[2]. قُل لِّلْمُؤْمِنِینَ یَغُضُّوا مِنْ أَبْصَارِهِمْ وَیَحْفَظُوا فُرُوجَهُمْ ذَلِكَ أَزْكَى لَهُمْ إِنَّ اللَّهَ خَبِیرٌ بِمَا یَصْنَعُونَ ﴿۳۰﴾ وَقُل لِّلْمُؤْمِنَاتِ یَغْضُضْنَ مِنْ أَبْصَارِهِنَّ وَیَحْفَظْنَ … ﴿۳۱﴾ قرآن کریم سوره نور

[3]. «النَّظَرُ سَهْمٌ مِنْ سِهَامِ إِبْلِیسَ مَسْمُومٌ وَ کَمْ مِنْ نَظْرَةٍ أَوْرَثَتْ حَسْرَةً طَوِیلَةً»؛ کلینی، محمد بن یعقوب، الکافی، محقق و مصحح: غفاری، علی اکبر، آخوندی، محمد، ج ‏5، ص 559، دار الکتب الإسلامیة، تهران، چاپ چهارم، 1407ق

[4]. محمدباقر راستگو،برای چشمهایت ص34، برهان تهران

[5]. تمیمی آمدی، عبد الواحد بن محمد، غرر الحکم و درر الکلم، محقق و مصحح: رجائی، سید مهدی،‏ ص 663، دار الکتاب الإسلامی، قم، چاپ دوم، 1410ق.

* سادیسم عبارت است از علاقه به آزار رساندن دیگران به صورت جسمی، روانی و جنسی، طوری که این آزار رساندن موجب لذت و آرامش فرد آزاررسان شود.

برگرفته از سایت رهروان ولایت به قلم محمد حسن براری فندری

راهی که چاه ندارد!

مگر می شود در زمان غیبت، بر خط و مسیر خود حرکت کنیم ولی در زمان ظهور ناگهان تغییر مسیر داده، در صراط مستقیم قرار بگیریم؟

راهنمای راه سعادت

امام کاظم علیه السلام فرمود: «یا هشام انّ للّه علی الناس حجّتین حجة ظاهرة و حجة باطنة فامّا الظاهرة فالرسل و الانبیاء و الائمة و امّا الباطنة فالعقول»(1) ای هشام خدا بر مردم دو حجت دارد: حجت آشکار و حجت پنهان؛ حجت آشکار، رسولان و پیغمبران و امامانند؛ و حجت پنهان، عقلهای آنها (مردم) است.
منظور از حجت بودن اهل البیت علیهم السلام، این است که راه سعادت را باید از آنان آموخت و آنها راهنمای رسیدن به کمال مطلق می باشند. امام صادق علیه السلام فرمود: «مازالت الارض الّا و للّه فیها الحجة یعرف الحلال و الحرام و یدعوا الناس الی سبیل اللّه» (2) یعنی زمین پیوسته حجتی الهی را در خود دارد که حلال را از حرام می شناساند و مردم را به راه خداوند تبلیغ می کند.
به روشنی آفتاب

“حجت” از “حج” گرفته شده به معنای “قصد” و اینجا یعنی “قصد کردن به سمت مطلوب"؛ حجت مورد قصد است و با آن می توان به حق مطلوب رسید. (3)

تبعیت از امام معصوم، غیبت و ظهور نمی شناسد. هر کس که مدعی این است که در زمان ظهور، حضرت مهدی علیه السلام را یاری خواهد کرد پس در زمان غیبت نیز باید یاریگر امام باشد. مگر می شود در زمان غیبت، بر خط و مسیر خود حرکت کنیم ولی در زمان ظهور ناگهان تغییر مسیر داده، در صراط مستقیم قرار بگیریم؟!

اما معنای دیگر حجت، برهان و دلیل است که با آن حریف را قانع یا دفع می کنند و جمع آن حجج و حجاج است.(4) در آیات قرآن کریم نیز این کلمه به کار برده شده است. به عنوان نمونه: «لِئَلاَّ یَكُونَ لِلنَّاسِ عَلَى اللّهِ حُجَّةٌ بَعْدَ الرُّسُلِ وَكَانَ اللّه عَزِیزًا حَكِیمًا»(5) «قُلْ فَلِلّهِ الْحُجَّةُ الْبَالِغَةُ فَلَوْ شَاء لَهَدَاكُمْ أَجْمَعِینَ» (6)
“حجت بالغه"، یعنی دلایل خداوند، برای بشر بسیار روشن و رساست به گونه ای که جای هیچ گونه تردید برای افراد باقی نمی گذارد. از امام صادق علیه السلام سوال شد معنای آیه چیست؟ حضرت فرمودند: خداوند در روز رستاخیز به بنده خویش می گویند بنده من آیا دانستی و گناه کردی؟ اگر بگوید آری، می فرماید چرا به آنچه می دانستی عمل نکردی و اگر بگوید نمی دانستم می گوید چرا یاد نگرفتی تا عمل کنی؟ در این موقع فرد می ماند. این همان حجت بالغه است. (7)
فرازی از زیارت جامعه کبیره از اهل البیت علیهم السلام به حجج الهی تعبیر شده است. «حجج الله علی اهل الدنیا و الاخرة و الاولی و رحمة الله و برکاته»؛ سلام بر شما امامان معصوم که حجتهای خداوند بر اهل دنیائید هم در آخرت حجت هستید و هم در دنیا، و رحمت و برکات خداوند بر شما باد.
سنت خداوند بر آن است که اتمام حجت کند، یعنی به صورت روشن راه را از چاه مشخص کرده و بگوید که راه سعادت کدام است. از طریق ارسال حجج خود بر بندگان، راه هدایت را مشخص کرده و راه بهانه جویی را بر آنها بسته است. امام عصر علیه السلام خود را حجت خدا و راویان حدیث را حجت خود بر مردم معرفی می کند. در واقع راه بندگی از طریق آنان مشخص می شود. امام باقر علیه السلام فرمودند: «بنا عُبِدالله…» به واسطه وجود مبارک اهل البیت علیهم السلام، خداوند بندگی می شود.
ادعای محبت، اثبات محبت

سنت خداوند بر آن است که اتمام حجت کند، یعنی به صورت روشن راه را از چاه مشخص کرده و بگوید که راه سعادت کدام است. از طریق ارسال حجج خود بر بندگان، راه هدایت را مشخص کرده و راه بهانه جویی را بر آنها بسته است. امام عصر علیه السلام خود را حجت خدا و راویان حدیث را حجت خود بر مردم معرفی می کند

در آیه شریفه قرآن نیز به پیامبر صلی الله علیه و آله ابلاغ شد بگو: «إن کنتم تحبون الله فاتبعونی… »(8) اگر خداوند را دوست می دارید مرا تبعیت کنید. شرط بندگی و محبت خداوند، تبعیت از پیامبر صلی الله علیه و آله و اهل البیت علیهم السلام است.

تبعیت از امام معصوم، غیبت و ظهور نمی شناسد. هر کس مدعی این است که در زمان ظهور، حضرت مهدی علیه السلام را یاری خواهد کرد پس در زمان غیبت نیز باید یاریگر امام باشد. مگر می شود در زمان غیبت، بر خط و مسیر خود حرکت کنیم ولی در زمان ظهور ناگهان تغییر مسیر داده، در صراط مستقیم قرار بگیریم؟!
از تنها گذاشتن نائب امام تا شمشیر کشیدن بر روی امام

آنچه که حضرت ولی عصر علیه السلام ما را بدان امر کرده اند، تبعیت از راویان حدیث ایشان در زمان غیبت است و این تبعیت آنقدر با اهمیت است که از ایشان تعبیر به «حجت من» کرده اند. چه کوته فکرند آنان که دل به وسوسه شیطان سپرده اند که کلام امام و روایان آن را رها کرده اند و وعده یاری حضرت را می دهند! همانند کسانی که در سال 60 ه.ق به امام حسین علیه السلام نامه نوشتند و از ایشان دعوت کردند تا به کوفه بروند و وعده یاری دادند، در حالی که نائب امام یعنی جناب مسلم بن عقیل را در کوفه، زمانی که حضرت حسین علیه السلام در آن شهر غائب بودند تنها گذاشته و سبب به شهادت رسیدن ایشان شدند! (تاریخ تعداد این افراد را 18000 نفر نقل کرده است) کسی که به یاری نماینده امام نشتابد قطعا امام را هم در معرکه تنها خواهد گذاشت. بسیاری از آن 18000 نفر در کوفه در کربلا، نه تنها امام را تنها گذاشتند بلکه ظهر عاشورا مقابل امام ایستادند و شمشیر کشیدند!
اما ممکن است در اینجا سوالی مطرح شود که منظور از راویان حدیث مراجع تقلید هستند یا ولی فقیه؟ و حیطه اختیارات ولی فقیه به عنوان حاکم جامعه اسلامی چقدر است؟ ان شاء الله در مقاله بعدی به این سوال پاسخ خواهیم داد.

ادامه دارد…

پی نوشت:

1 .اصول کافی، ج 1، کتاب العقل و الجهل.
2 . همان، کتاب الحجة، ص 178.
3 . مقاییس اللّغة، ماده حج.
4 .لسان العرب، ج2، ص228
5 . نساء/165
6 . انعام/149
7 . تفسیر نورالثقلین، ج1، ص776
8 . آل عمران/31

گناهی برابر با محرومیت از بهشت

خبرچین

مصحف کریم را باز کردم شروع به خواندن کردم : وَیْلٌ لِکُلِّ هُمَزَةٍ لُمَزَةٍ (سوره همزه، آیه اول) وای بر هر عیب جوی سخن چین، خداوند از لفظ ویل استفاده کرده است … به دنبال این واژه در روایات رفتم؛ روایاتی را یافتم که بدترین مردم را کسی معرفی می کرد که این رذیله را به همراه خود داشته باشد: امام صادق (علیه السلام) از رسول خدا (صلی الله و علیه و آله) روایت می کند که آن حضرت (صلی الله و علیه و آله) به صحابه خویش فرمود: الا انبئکم بشرارکم؟ قالوا بلى یا رسول الله قال المشّاؤن بالنمیمه، المفرّقون بین الاحبّه، الباغون للبراء المعایب؛ آیا شما را به بدترین شما آگاه کنم؟ گفتند: بلی یا رسول الله! فرمود: آن که سخن چینی نموده و میان دوستان جدایی افکند و برای مردمان پاکدامن عیب جویی کند. (اصول کافی، ج ۴، ص ۷۵، حدیث ۱)
در روایت دیگری آمده بود که سخن چین رنگ بهشت را نخواهد دید. امام باقر (علیه السلام) فرمودند: بهشت بر دروغ تراشانی که برای سخن چینی می روند حرام است. ( اصول کافی، ج ۴، ص ۷۵، حدیث ۲) در روایت دیگری هم از عذاب اخروی سخن می گوید: خداوند به سخن چین هشدار و انذار می دهد که از این عمل زشت و قبیح دست بردارد، زیرا از پیامدها و تبعات آن، عذاب های اخروی در دوزخ است.
باخودم گفتم با یک عمل سخن چینی جز بدترین مردم شوی، از بهشت محروم شده، دچار عذاب قبر گردی. مگر سخن چین به چه معناست؟

نمّام، همان خبرکش است، یعنی کسی است که اخبار کسی را به دیگری می رساند. از این روست که آن حضرت (صلی الله و علیه و آله) می فرماید: همانا کسی که سخن می برد خبرکش است.»

معنای سخن چین در کتب لغت را مطالعه کردم: سخن چینی به معنای خبرکشی است. (دهخدا، علی اکبر؛ فرهنگ دهخدا، ج ۴، ص ۳۵۸) در زبان عربی و فرهنگ قرآنی، واژگانی چون نمّام، نمیم ، همّاز و همزه برای این معنا به کار رفته است. از حضرت رسول اکرم (صلی الله و علیه و آله) روایت است که نمّام، همان خبرکش است، یعنی کسی است که اخبار کسی را به دیگری می رساند. از این روست که آن حضرت (صلی الله و علیه و آله) می فرماید: همانا کسی که سخن می برد خبرکش است.» (میزان الحکمه؛ ص14)
در واقع سخن چین در اصطلاح کسى است که سخن کسى را به دیگرى گوید و موجب اختلاف آنان گردد؛ و یا کسى که راز شخصى را افشا کند. پس سخن چینی، نوع چینش خاص سخن و بیان مطالب است که میان دو شخص اختلافی را موجب شود یا راز و خبر کسی فاش و گفته شود.
گناهی دیگر از کوچک ترین عضو بدن

کمی اندیشیدم دیدم سخن چینی گناهی است که از ناحیه زبان صورت می گیرد. از نظر اسلام، زبان یکی از ابزارهایی است که انسان می بایست بسیار مراقب آن باشد؛ زیرا بسیاری از گناهان ریشه در زبان دارد و این زبان است که خاستگاه انجام آن می شود.
بسیاری از گناهان کبیره چون غیبت و دروغ به زبان باز می گردد. در این میان سخن چینی نیز یکی از آن گناهان کبیره ای است که زبان ابزار ارتکابی آن است.
کسی که سخن چینی می کند، هم در امانت خیانت می کند و هم غیبت کرده و امری که برادر دینی اش مکروه دارد، بر زبان جاری می کند و موجبات اختلاف و تفرقه و دشمنی می شود و هم آن که اسرار و رازهای اشخاص را فاش می کند. حضرت علی (علیه السلام) می فرماید: «بر تو باد که از سخن چینی دوری نمائی که آن کینه را در دل می کارد و شخص را از خدا و خلق دور می گرداند.» ( غرر الحکم و درر الکلم، ج۲، ص ۲۹۶)
از این روایت به دست می آید که یکی از عوامل کینه در افراد، سخن چینی است. از این روست که حضرت امیرمومنان علی (علیه السلام) از سخن چینی و سخن چین پرهیز می دهد تا انسان از کینه رهایی یابد.
مراقب زندگی هایمان باشیم

اگر توجهی در زندگی بکنیم انگار زندگی ها، روابط، مهمانی ها پر شده است از بازگویی آنچه از دیگران شنیده ایم، این گونه رفتارها به قدری با ما عجین شده اند که حتی گاهی به آن ها فکر نمی کنیم و به بدی کارمان پی نمی بریم و جزئی از منش و سبک زندگی ما شده است بازگو کردن حرف های دیگران
حرف دیگری را به پیش دیگری بردن یکی از سرگرمی ها و تفریحات ما شده است. مردی به حضور حضرت علی (علیه السلام) رسید و درباره مرد دیگری سخن چینی کرد. امام علی (علیه السلام) به او فرمود: «ای شخص! ما درباره آنچه گفتی پرسش و تحقیق می کنیم، اگر راست گفته باشی، تو را دشمن می داریم (زیرا تو سخن چینی کردی) و اگر دروغ گفته باشی تو را مجازات می کنیم. (زیرا که به شخصی بهتان زدی) و اگر خواستی، کلام خود را پس بگیر، (تو را می بخشم) عرض کرد: یا امیرالمؤمنین کلام خود را پس می گیرم.» (مجلسی، محمدباقر؛ بحارالانوار، بیروت، الوفاء، ۱۴۰۳، ج ۷۲، ص ۲۶۶)
دعای سخن چین مستجاب نمی شود

خداوند به سخن چین هشدار و انذار می دهد که از این عمل زشت و قبیح دست بردارد، زیرا از پیامدها و تبعات آن، عذاب های اخروی در دوزخ است

داستانی در مورد مستجاب نشدن دعای فرد سخن چین بیان می کنیم:
سخن چینی یکی از عوامل مهم عدم استجابت دعا است. پس کسانی که مرتکب چنین گناهی می شوند، نمی بایست امیدوار باشند که خداوند دعاهای ایشان را اجابت گوید.
در وسائل الشیعه (کتاب حج) آمده است: بنی اسرائیل را قحطی فرا گرفت، موسی (علیه السلام) از خدا درخواست باران نمود وحی رسید ای موسی، دعای تو و کسانی را که با تو هستند مستجاب نمی کنم، زیرا در بین شما نمامی هست که از سخنی چینی دست بر نمی دارد.
موسی (علیه السلام) گفت: خدایا آن شخص کیست تا او را از بین خود بیرونش کنیم؟ فرمود: من شما را از نمامی نهی می کنم، چگونه راز دیگری را آشکار سازم؟
پس آنها توبه جمعی نمودند و آن فرد نمام نیز با آنها توبه نمود پس بر ایشان باران بارید.
کلام آخر:

شاید اگر به عواقب آن فکر کنیم، محرومیت از بهشت، عذاب قبر و به فرموده پیامبرصلی الله و علیه و آله بدترین مردم شدن، دیگر حاضر نباشیم تن به گناه سخن چینی بدهیم و هم دنیای خود و هم آخرت را ویران سازیم.
چرا هنگامی که می توانیم با صلح و صفا و صمیمیت و محبت و یکدلی پیوند میان روابط خود را محکم سازیم به خاطر حسادت، عداوت و دشمنی و….با نمامی و سخن چینی از دیگران پیوندهای جامعه اسلامی و روابط صمیمی بین خود را از بین ببریم.
منابع:
قرآن کریم
اصول کافی
میزان الحکمه
غررالحکم
بحارالانوار
فرهنگ دهخدا