هرچه انسان در این وادی، بیشتر سِیر کند، عطش او نیز بیشتر می‌شود.

آن هنگام که خدا، آدم را آفرید، از روح خود در او دمید و تَوانِشِ (پتانسیل) تعالی و نِیل به کمال را در وجود او به ودیعه نهاد. پس علمِ اسماء و قوه‌ی اندیشیدن را به آدمی بخشید و فطرت او را بر طهارت و توحید استوار ساخت.[1] آنگاه ملائکه را امر کرد که بر او سجده کنند، پس شد، آنچه شد!

pan style="font-family: tahoma,arial,helvetica,sans-serif;">علم، قدرت و حرکت
در حدیث منسوب به امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) آمده است: «علم، مایه قدرت برتری است. هر کس به دست آورد، پیروز است و هر کس که به دست نیاورد، دیگران بر او پیروز می‌شوند
از جمله گزاره‌هایی که در نهاد آدمی به امانت نهاده شده است، کنجکاوی (و میلِ به دانستن و آموختن) است. این مِیل، این خواسته هیچ گاه در جامعه بشری خاموش نشد. بلکه هرچه انسان در این وادی، بیشتر سِیر کند، عطش او نیز بیشتر می‌شود. درست مانندِ قدرت! که آدمی تمایل دارد بیش از پیش به آن دست یابد. چه اینکه تقویت و تحکیم این دو گزاره (علم و قدرت) راه بشر برای رسیدن به هدف را بسی کوتاه و رنج‌ها را بسی کم خواهد کرد.
علم، قدرت و سقوط
آن تیغِ تیزِ برّانی که در دست طبیب جراح است و به وسیله آن، درد را درمان می‌کند، اگر به دستِ انسان مست بیافتد، زمین و زمان را برهم‌ خواهید ریخت. چنان که امروز می‌ بینیم. علم و قدرت، دو ابزاری که مایه حرکت و پویایی بشر است، در دستِ فرزندانِ ناخلف آدم افتاد و از دلِ آن، انواع سلاح‌ های کشتار جمعی پدید آمد. قتل و تجاوز و تعرض و ترور به وجود آمد. علم و قدرت که قرار بود، مایه عدل و داد گردد، اکنون ابزار ظلم و بیداد گردید. کیست که نداند در دو جنگ بزرگ جهانیِ اول و دوم، چند ده ‌میلیون نفر کشته و زخمی شدند؟ کیست که نداند بمب‌های شیمیایی و میکروبی در یکصد سال گذشته، چه تعداد زن و کودک و افراد غیرنظامی را به گرداب مرگ کشانده است؟ کیست که ندیده باشد، همین وحوش جهان خوار، به بهانه مبارزه با تروریسم، چه تعداد مجالس عروسی را به عزا تبدیل کرده اند و چه تعداد بیمارستان‌ ها و مدارس و مهدکودک‌ ها را بمباران کردند!
در دنیای امروز، قوی، ضعیف را و ضعیف، ضعیف‌تر را می‌ بلعد. گویا جهان، جنگلی بیش نیست. لیکن با ظاهری مدرن!
به عبارتی دنیای امروز، یک جنگل مدرن است. هرچند برق آن چشم‌ها را خیره کند، اما ذاتاً و ماهیتاً جنگل است و قانونِ حاکم بر آن نیز قانون جنگل! آنچنان که می‌ بینیم جهانخواران، هر چه بخواهند نعره می‌زنند و به خود اجازه هر کاری را می‌ دهند…[2] رسانه‌‌های مزدور، ملت‌ ها را گرفتار زندگیِ تماماً حیوانی کرده‌اند، خوردن و خوابیدن و شهوترانی…  آن علم و قدرتی که روزی قرار بود سبب رشد انسان شود، عامل «سقوط» آدمی گردید.
علم، قدرت، تعالی
در این دنیای وانفسا، در این جنگلِ پر زرق و برق چه کنیم؟ چگونه در امان بمانیم…؟ کدامین تکیه‌گَه را تکیه‌گاه خویش سازیم؟ در وادی حیرت و سرگردانی، به کدامین سو حرکت کنیم؟ این پرسشی است که هر انسانِ آزاده‌‌ای از خود می‌پرسد… راهی نیست… یا باید از خود و هویتِ خویش دفاع کنیم و یا سر به سَرکِشان بسپاریم و در سقوطِ آنان، شریک باشیم! چاره‌ای نداریم… باید دفاع کرد. باید ایستاد… راهی جز مقاومت نیست. برای استوار ماندن در این راه نیز باید قدرت داشت. قدرتی برآمده از علم… آنچنان که در حدیث منسوب به امیرالمؤمنین علی (علیه السلام) آمده است: «علم، مایه قدرت برتری است. هر کس به دست آورد، پیروز است و هر کس که به دست نیاورد، دیگران بر او پیروز می‌شوند».[3]
حقیقت همین است. امروز، چه در عرصه سیاست و چه در عرصه فرهنگ و اقتصاد و به ویژه در عرصه میلیتاریسم (نظامی‌گری) آنچه دست برتر را به بار می‌آورد، دانش و قدرتِ ناشی از علم است. فی الواقع، برای تعالی ارزش‌های ایرانی و اسلامی راهی جز تقویت بنیه علمی و افزایشِ اقتدار دفاعی کشور (و تلاش در عرصه‌های گوناگونِ اقتصادی و فرهنگی و به ویژه نظامی) نداریم. گرگ‌‌ها و کفتارها، اندکی ترس و ضعف در ما ببینند، ما را نابود خواهند کرد، همان گونه پیش از ما چنین بلایی بر سر بسیاری آورده اند.[4]
پی نوشت ها:
[1]. قَالَ رَسُولُ الله كُلُّ مَوْلُودٍ يُولَدُ عَلَى الْفِطْرَة، پیامبر فرمودند: (بنی‌آدم) بر فطرتِ (پاک) متولد می‌شوند. همچنین امام صادق (علیه السلام) در تفسیرِ آیه شریفه «فِطْرَتَ اللَّهِ الَّتِي فَطَرَ النَّاسَ عَلَيْها» فرمودند: فَطَرَهُمْ عَلَى التَّوْحِيدِ… یعنی فطرت انسان، بر توحید است.
ثقة الاسلام كلينى، الكافي، دار الكتب الإسلامية تهران، 1365، ج 2، ص 12-13.
[2]. برای نمونه، امریکا و اسرائیل و کشورهای اروپایی، خود بمب اتمی دارند، اما به ما می‌گویند که حق داشتن موشک هم ندارید! آنچنان که مقام معظم رهبری فرمودند: «اینکه بیایند همان حرف را بزنند که چرا ایران در منطقه حضور دارد، خب چشمتان کور که حضور دارد؛ یا بگویند ایران چرا موشک دارد؛ خب شما چرا موشک دارید؟ چرا سلاح اتمی دارید؟» (بیانات معظم له، 26/7/1396)
[3]. متن حدیث: اَلعِلمُ سُلطانٌ مَن وَجَدَهُ صالَ بِه وَ مَن لَم يَجِدهُ صيلَ عَلَيه…
سند: ابن ابى الحديد معتزلى، شرح نهج البلاغة، انتشارات كتابخانه آيت الله مرعشى قم، 1404 هجرى قمرى، ‏ج 20، ص 319.
مقام معظم رهبری در شرح کلام امیرالمؤمنین فرمودند: «دانش مايه‌ى اقتدار است؛ ثروت‌آفرين است؛ قدرتِ نظامى‌آفرين است؛ قدرت سياسى‌آفرين است… يعنى مسئله، دو طرف دارد: اگر علم داشتيد، ميتوانيد سخن برتر را بگوئيد، دست برتر را داشته باشيد. اگر نداشتيد، حالت ميانه ندارد… پس كسى كه علم دارد، او دست برتر را بر روى شما خواهد داشت؛ در مقدرات شما دخالت ميكند؛ در سرنوشت شما دخالت ميكند. گنجينه‌ى معارف اسلامى پر است از اين حرف‌ها…» (بیانات معظم‌له، دیدار اساتید دانشگاه تهران، 13 بهمن‌ماه 1388)
[4]. رهبر معظم انقلاب در این باره فرمودند: «تنها عامل رفع تهدید نظامی، اقتدار دفاعی و نظامی و ایجاد ترس و رعب در دشمن بوده و خواهد بود (28/6/1395)». همچنین فرمودند: «بايد توان دفاعی و تهاجمی را افزايش داد تا قدرت‌های زورگو احساس تهديد كنند (10/6/1395)».