وظیفه اخلاقی ما در ماه شعبان، آن است که تا جایی که می توانیم یاد خدا و توجه به خدا را چنان در دل خود زنده کنیم که کانه در حال نگاه کردن به چشمان خدا هستیم! جهت حفظ یاد خدا نیز غیر از یادآوری قلبی و بدون واسطه، اذکاری هم بیان شده است. در حقیقت اذکار مختلف توجه انسان را به یکی از جهات خداوندی سوق می دهند. 
این ماه به پیامبر (صلی الله و علیه وآله) منسوب شده است و از روایات مختلف می توان ارزش و اهمیت این ماه را فهمید؛ 

مثلاً از پیامبر روایت شده است که “شعبان شهری رحم اللّه من أعاننی علی شهری” شعبان ماه من است خدا بیامرزد کسی که مرا به ماه من اعانت کند. « وسایل الشیعه، ج 10، ص 497»

همچنین از امام علی (علیه السلام) روایت شده است که ” ما فاتنی صوم شعبان مذ سمعت منادی رسول اللّه (صلی الله و علیه وآله) ینادی تلی شعبان فلن یفوتنی ایّام حیاتی صوم شعبان ان شاء اللّه”

روزه ماه شعبان از من فوت نشد از زمانی که شنیدم منادی رسول خدا(صلی الله و علیه وآله) فریاد می کرد. بنابراین هرگز روزه ماه شعبان از من در ایام زندگانی ام فوت نخواهد شد.اگر خدا بخواهد.

همینطور از امام جعفر صادق (علیه السلام) روایت است که چون ماه شعبان داخل مى‌شد، حضرت امام زین العابدین (علیه السلام) اصحاب خود را جمع مى‌ کرد و مى‌ فرمود: اى گروه اصحاب من! مى‌دانید این چه ماهى است، این ماه شعبان است و حضرت رسول (صلی الله و علیه وآله) مى ‌فرمود: شعبان ماه من است، پس در این ماه روزه بدارید، براى محبت پیغمبر خود و براى تقرب به سوى پروردگار خود، به حق آن خدایى که جان على بن الحسین به دست قدرت اوست، سوگند یاد مى‌ کنم که از پدرم حسین بن على (علیه السلام) شنیدم که فرمود شنیدم از امیرالمؤمنین (علیه السلام) که هر که شعبان را  روزه دارد، براى محبت پیغمبر خدا و تقرب به سوى خدا، خدا او را دوست دارد و نزدیک گرداند او را به کرامت خود در روز قیامت و بهشت را براى او واجب گرداند.

همچنین روایت شده که روزه دو ماه شعبان و رمضان توبه و مغفرت از خداست.

مناجات شعبانیه
در کتاب المراقبات در باره مناجات شعبانیه چنین آمده است: “و مناجات شعبانیه آن حضرت معروف است و آن مناجاتی است که برای اهلش عزیز و گرامیست و برای خاطر آن به ماه شعبان مانوس می شوند بلکه انتظار آن را می کشند و مشتاق آمدن ماه شعبان می گردند و در آن مناجات علوم سرشاری در کیفیت معامله بنده با خدا (جل جلاله) مندرج، و وجوه ادب در طریق معرفت حق و سوال و دعا و استغفار نسبت به خدای (جل جلاله) بیان شده است. و استدلالات لطیفه ای که سزاوار مقام عبودیت برای استحکام مقام امیدواری مناسب حال مناجات است، ذکر کرده و دلالت صریحه واضحه ای (در معنای قرب و لقای خداوند و دیدار او)تنظیم شده است که به آن وسیله شبهات سالکان و شکوک منکران و وحشت اهل ریبه را برطرف کرده و بطوری که شخصی از اهل معرفت تفسیر نموده، اشاره ای به معرفت نفس است که طریق معرفت رب می باشد." 

حضرت رسول (صلی الله و علیه وآله) مى ‌فرمود: شعبان ماه من است، پس در این ماه روزه بدارید، براى محبت پیغمبر خود و براى تقرب به سوى پروردگار خود، به حق آن خدایى که جان على بن الحسین به دست قدرت اوست، سوگند یاد مى‌ کنم که از پدرم حسین بن على (علیه السلام) شنیدم که فرمود شنیدم از امیرالمؤمنین (علیه السلام) که هر که شعبان را  روزه دارد، براى محبت پیغمبر خدا و تقرب به سوى خدا، خدا او را دوست دارد و نزدیک گرداند او را به کرامت خود در روز قیامت و بهشت را براى او واجب گرداند.همچنین روایت شده که روزه دو ماه شعبان و رمضان توبه و مغفرت از خداست.
همچنین برخی، از مراتب سه گانه انسان نام برده اند که در این دعا به آنها توجه شده است.

مراقبه در ماه شعبان
بزرگانی از عرفا توصیه های خاصی برای استفاده هر چه بهتر از ماه های رجب، شعبان و رمضان ارائه می داده اند. ممکن است بپرسیم چه عملی بهتر است که در این ماه انجام شود؟ جواب این است که هر عملی در واقع توجه دادن انسان به آن چیز است. عمل صالح آن عملی است که انسان را به خدا توجه می دهد و مراقبه همان توجه دائمی به خداوند و در نظر گرفتن او در هر حال است. بنابراین وظیفه اخلاقی ما در ماه شعبان، آن است که تا جایی که می توانیم یاد خدا و توجه به خدا را چنان در دل خود زنده کنیم که کانه در حال نگاه کردن به چشمان خدا هستیم! جهت حفظ یاد خدا نیز غیر از یادآوری قلبی و بدون واسطه، اذکاری هم بیان شده است. در حقیقت اذکار مختلف توجه انسان را به یکی از جهات خداوندی سوق می دهند.

البته اگر به این توجه بکنیم که انسان در هر کاری از توجه کردن اجتناب ناپذیر است، اهمیت این توجه را در می یابیم. چه اینکه کنترل توجه و نفی خطورات یکی از مراتب سلوکی می باشد.

اعمال مخصوص به شعبان
اعمال مخصوص این ماه که شامل صوات شعبانیه، مناجات شعبانیه و گفتن و خواندن برخی اذکار و ادعیه خاص این ماه حتماً زمینه استفاده بهتر از این ماه را فراهم می سازد. بنابراین حق اینست که تلاش خود را برای بهره مندی از این ماه بکار گیریم.

صفحات: 1· 2