از زمانی كه معضلی به نام «اعتیاد» جامعه را با چالش مواجه ساخت و جوامع دریافتند كه اعتیاد خانمانسوز است ، استفاده از آن ممنوع و برای كسانی كه به هر نوعی با آن در ارتباط هستند مجازات هایی در نظر گرفته شد. هدف نهایی همه این اقدامات نیز این بود كه جامعه ای سالم و عاری از مواد مخدر به وجود آید و انسان ها در دام این بلای خانمانسوز گرفتار نشوند. با همه این اقدامات آنچه را كه در عالم واقع شاهد آن هستیم، چیز دیگری است…
عوامل متعددی در اتیولوژی سوءمصرف و اعتیاد موثر هستند که درك تمامی علل و عوامل زمینه ای موجب می شود تا روند پیشگیری، شناسایی، درمان و پیگیری به طور هدفمند طرح ریزی شود، بنابراین آشنایی با عوامل زمینه ساز در مقابل آن ضرورت دارد که در ادامه مورد بررسی قرار می گیرد:
عوامل مخاطره آمیز فردی: دوره نوجوانی، استعداد ارثی، صفات شخصیتی (صفات ضداجتماعی پرخاشگری، اعتماد به نفس پایین) و اختلال های روانی (افسردگی اساسی، نگرش مثبت به مواد) از عوامل مخاطره آمیز فردی است كه هركدام در شرایط خاصی می تواند شخص را در معرض خطر اعتیاد قرار دهد.
موقعیت های مخاطره آمیز:ترك تحصیل، بی سرپرستی و دوره نوجوانی از موقعیت های مخاطره آمیزی است كه نوجوانان و جوانان را به شدت نسبت به اعتیاد آسیب پذیر می كند.
صفات شخصیتی: افرادی كه با ارزش ها یا ساختارهای اجتماعی مانند خانواده، مدرسه و مذهب پیوندی ندارند و یا از عهده انطباق، كنترل یا ابراز احساسات دردناكی مثل احساس گناه، خشم و اضطراب برنمی آیند بیشتر در معرض اعتیاد قرار دارند.
نگرش مثبت به مواد: افرادی كه نگرش ها و باورهای مثبت و یا خنثی به مواد مخدر دارند، احتمال مصرف و اعتیادشان بیش از كسانی است كه نگرش های منفی دارند. این نگرش های مثبت معمولاً عبارتند از: كسب بزرگی و تشخص، رفع دردهای جسمی و خستگی، كسب آرامش روانی، توانایی مصرف مواد بدون ابتلا به اعتیاد.
خانواده: ناآگاهی والدین، ارتباط ضعیف والدین و كودك، فقدان انضباط در خانواده، خانواده متشنج یا آشفته و از هم گسیخته، احتمال ارتكاب به انواع بزهكاری ها مانند سوء مصرف مواد را افزایش می دهد. همچنین والدینی كه مصرف كننده مواد هستند باعث می شوند فرزندان با الگوبرداری از رفتار آنان مصرف مواد را یك رفتار هنجار تلقی و رفتار مشابهی پیشه كنند.
تأثیر دوستان: تقریباً در ۶۰ درصد موارد، اولین مصرف مواد به دنبال تعارف دوستان رخ می دهد. ارتباط و دوستی با همسالان مبتلا به سوء مصرف مواد، عامل مستعد كننده قوی برای ابتلای نوجوانان به اعتیاد است.
كمبود امكانات فرهنگی، ورزشی، تفریحی، حمایتی و مشاوره ای
باید اذعان داشت غول سیاه اعتیاد هر روز و هر ساعت انسان های بی شماری را در كام خود فرومی سیری ناپذیر است. اشتهای این دیو پلید برای صید جوانان بی تجربه و ساده دل
گویی با سقوط هر جوانی در چاهی به نام اعتیاد، این غول پلید فربه تر می شود. با سیاه پوش شدن هر خانواده ای در غم فرزند خود، غول سیاه اعتیاد، سیاهی خود را بر جامعه بیشتر تحمیل می كند، گرچه فرهنگ ما می گوید «بالاتر از سیاهی رنگی نیست» ولی اگر امروز به فكر درمان این سیاهی نباشیم، شاید روزی فرا رسد كه رنگی بالاتر از سیاهی نیز وجود داشته باشد و آن رنگی نیست جز “رنگ سیاه اعتیاد”
بهترین، موفق ترین و به صرفه ترین راه در مبارزه با اعتیاد همان پیشگیری است، اگر ما بتوانیم مراحل پیشگیری را با موفقیت طی كنیم در جدال نفس گیر و طاقت فرسای مبارزه با مواد مخدر حتماً موفق خواهیم بود و در آن صورت می توانیم امیدوار باشیم كه در آینده «روز جهانی بدون دخانیات» را در «جامعه ای بدون اعتیاد »جشن بگیریم.
برگرفته از: روزنامه همشهری
