با کشتار منا باز هم حج برویم یا صدقه بدهیم؟!
ما مسلمان هستیم و باید حکم خداوند متعال را گردن نهیم، خداوند قادر و صاحب علم مطلق، دستور به حج داده تا مسلمانان در یک فرصت مناسب گرد هم جمع شوند و فارغ از رنگ پوست و نژاد و مذهب، در ایامی خاص اعمالی مشترک را انجام دهند، که این اجتماع بزرگ خار چشم اسلام ستیزان و دشمنان دین خدا شود.
فاطمه محمدی - بخش اخلاق و عرفان اسلامی تبیان

حج و صدقه

چند روزی است که از حادثه دلخراش منا و شهادت عده ای از هموطنان عزیزمان می گذرد، حادثه ای که قلب همه ما را جریحه دار کرده است، تصاویر منتشر شده از این واقعه روح و روان آدمی را به هم می ریزد . اما برخی واکنش ها به این حادثه تلخ، درد مضاعفی است برای خانواده شهیدان منا و جامعه اسلامی.

مقارن با وقوع این حادثه تلخ، واکنش ها در فضای مجازی آغاز شد، لطیفه گویی و طنز پردازی ها همراه با اساعه ادب به جانباختگان و خانواده های آنان… طنزهایی تلخ برای زیر سؤال بردن حج و حاجیان.
عده ای هم با یک ژست روشنفکرانه در صدد زیر سؤال بردن فریضه بزرگ الهی حج هستند، گاهی با سنگدلی حاجیان را مستحق این کشتار می دانند چرا که معتقدند آن ها نباید در راه حج و برای جیب عربستان سعودی خرج کنند، چرا که در کشور نیازمندان زیادی هستند که رسیدگی به آن ها باید در اولویت باشد.
اولا باید گفت فریضه حج واجب، یک سفر تفریحی و سیاحتی نیست که ما به فتوای خود برای آن تصمیم بگیریم بلکه یک حکم الهی و واجب است، که در قرآن کریم به طور صریح به آن اشاره شده است ، و بر هر فردی که توانایی و شرایط آن را دارد، در کل حیات خود فقط یک بار واجب شمرده شده است، دقت کنیم که فقط یک بار، و از جمعیت هفتاد و چند میلیون نفری کشورمان، فقط 64 هزار نفر امسال در فریضه حج شرکت داشتند. ( طبق آمار سازمان حج و زیارت) و این در حالی است که آمار کل کسانی که در سراسر جهان به حج مشرف شده اند حدود یک میلیون و پانصد هزار نفر است.

عده ای هم با یک ژست روشنفکرانه در صدد زیر سؤال بردن فریضه بزرگ الهی حج هستند ، گاهی با سنگدلی حاجیان را مستحق این کشتار می دانند چرا که معتقدند آن ها نباید در راه حج و برای جیب عربستان سعودی خرج کنند، چرا که در کشور ما نیازمندان زیادی هستند که رسیدگی به آن ها باید در اولویت باشد

اگر نسبت درآمد حاصل از حضور حجاج ایرانی را نسبت به کل حجاج بسنجیم می بینیم که رقم درشتی نخواهد بود، آن هم برای کشوری که بزرگترین فروشنده نفت خام است و سرمایه های هنگفتی در بانک های آمریکا و اروپا سرمایه گذاری کرده است.
نکته دیگری که قابل ذکر است این است که عربستان سعودی به خاطر دشمنی ریشه داری که با مذهب تشیع و جمهوری اسلامی ایران دارد اگر می توانست و بیم از افکار عمومی جهان را نداشت اصلا سهمیه ای برای حجاج ایرانی قائل نمی شد.
حال باید دید سفر به سرزمین وحی چند درصد از سفرهای مردم به خارج از کشور را تشکیل می دهد؟ و آیا فاکتور گرفتن هزینه های حج درد نیازمندان و دردمندان جامعه را دوا خواهد کرد؟
طبق گزارش سفیر ترکیه در سال گذشته 6 میلیون ایرانی به ترکیه سفر کرده اند، به هر حال برای هر سفری میزانی ارز از کشور خارج می شود.
و طبق آمار سفیر تایلند 160 هزار ایرانی سال گذشته به این کشور سفر کرده اند، علی رغم بدنامی این کشور در زمینه جاذبه های توریستی چرا وجدان های ما بی تفاوت است و هزاران تصویر از کودکان بی سرپرست و قشر ضعیف در کنار خوش گذرانی های مسافرین تایلند نشر نمی دهیم؟!
می خواهیم کمی صادقانه قضاوت کنیم، چرا ما فقط با مکه رفتن و کربلا رفتن مشکل داریم؟ این شبهه ها که به مراسم حج وارد می کنند ریشه اش کجاست؟
البته نفس سفر کردن در اسلام امری پسندیده است، نمی خواهیم بگوییم هیچ کس به هیچ کجا سفر نکند، بلکه باید به این درک برسیم که برای عقاید و ارزش های همدیگر ارزش قائل شویم، ما این حق را نداریم که برای دارایی های دیگران و نحوه هزینه کردنش تعیین تکلیف کنیم.
وظیفه همه ماست که از دارایی های خود قسمتی را خرج نیازمندان کنیم و به هر طریقی به فریاد محرومان جامعه خود برسیم و نباید با فرافکنی این وظیفه و مسؤلیت را از دوش خود برداشته و گردن دیگران بیاندازیم.
درست است که ما با عربستان سعودی اختلاف بنیادی داریم و این کشور در عرصه جهانی کارشکنی های زیادی علیه کشور ما انجام داده است، همه به این موضوع واقفیم، اما باید در هر زمینه ای ابعاد مختلف آن را در نظر گرفت، ما مسلمان هستیم و باید حکم خداوند متعال را گردن نهیم، خداوند قادر و صاحب علم مطلق، دستور به حج داده تا مسلمانان در یک فرصت مناسب گرد هم جمع شوند و فارغ از رنگ پوست و نژاد و مذهب، در ایامی خاص اعمالی مشترک را انجام دهند، که این اجتماع بزرگ خار چشم اسلام ستیزان و دشمنان دین خدا شود. حال سوء مدیریت مسؤلان عربستان و کشته شدن مهمانان خانه خدا یک بحث است، و تحریم حج و تمسخر حاجیان یک بحث دیگر.
اگر حادثه فرودگاه جده را به خاطر بیاوریم دیدیم که مراجع بزرگ ما در مقوله حج عمره که یک امر مستحب است عزت و شرافت ملت را بر همه چیز ترجیح دادند.
اما بالای دستور خداوند متعال هیچ دستوری نیست و همگان باید تسلیم امر او باشند، پس از خود فتوی صادر نکنیم و این وظیفه بزرگ الهی را که دنیایی حکمت در آن نهفته است را سبک نشماریم.
خداوند متعال مى فرماید: «وَ أَذِّن فِى النَّاسِ بِالْحَجِّ یَأْتوکَ رِجَالاً وَ عَلَى کلِّ ضَامِر یَأْتِینَ مِن کلِّ فَجّ عَمِیق لِّیَشْهَد واْمَنَ فِعَ لَهم » (حج، ۲۷و ۲۸) ؛ و مردم را دعوت عمومى به حج کن تا پیاده و سواره بر مرکب هاى لاغر از هر راه دور به سوى خانه خدا بیایند، تا شاهد منافع گوناگون خویش باشند.

چرا حج ؟

مردن در لباس احرام و در سرزمین وحی افتخاری است که نصیب هر کسی نمی شود، و هموطنان عزیز ما و سایر مسلمانان عزیزی که در حادثه اخیر منا در لباس احرام به شهادت رسیدند، یک مرگ با عظمت را خداوند برایشان مقدر کرده بود و خوشا به سعادت آن ها …

امام رضا علیه السلام: فَاِن قالَ: فَلِمَ اَمَرَ بِالْحَج؟ قیلَ: لَعَلَّة الوِفادَة الَى اللّه عَزَّ وَ جَلَّ وَ طَلَبِ الزّیادَةِ… مَعَ ما فیهِ مِنَ التَفَقّهِ و نَقلِ اَخبارِ الأئمَّةِ علیهم السلام الى کلِّ صَقْحٍ و ناحیةٍ کما قالَ اللّه تعالى ” لَوْلاَ نَفَرَ مِن کلِّ فِرْقَةٍ مِّنْهمْ طَآئِفَةٌ لِّیَتَفَقَّه واْ فِی الدِّینِ” (سوره توبه آیه 122) و «لِیَشهَدوا مَنافعَ لَهم» (سوره حج آیه 28)

امام رضا علیه السلام فرمود: اگر گفته شود چرا خداوند فرمان به حج داده؟ در پاسخ گفته مى شود: به خاطر مهمان خدا شدن، و درخواست زیادى از خدا… اضافه بر اینها آشنایى با دین و یاد گرفتن احکام و گفت و شنود احادیث امامان علیهم السلام و نقل احادیث به چهارگوشه جهان، چنانچه خداى متعال مى فرماید: “چرا از هر گروهى از آنان طایفه اى کوچ نمى کنند تا در دین و معارف آگاهى یابند” و فرموده است «[مردم را به حج بخوان…] تا منافع خویش را بیابند.» (عیون أخبار الرضا علیه السلام، ج 2، ص 119، ح 1)

حج برویم یا صدقه بدهیم؟!
عبدالرحمن بن ابی عبدالله روایت کرده است: «قلت لاَبی عَبدالله ( علیه السلام) انَّ ناساً مِن هؤ لاءِ القَصّاص یَقولون: اِذا حَجَّ رَجلٌ حَجَّةً ثمَّ تَصَدَّقَ وَ وَصَلَ کانَ خَیراً لَه، فَقالَ: کَذَبوا لَو فَعَلَ هذَا النّاس لعَطَّلَ هذَا البیت» (جَعَلَ الله الْكَعْبَةَ الْبَیْتَ الْحَرامَ قِیاماً لِلنَّاسِ).( علل الشرایع، ج2، ص452)
به امام صادق (علیه السلام) عرض کردم: برخی از قصه پردازان می گویند: هرگاه کسی یک بار حج رود، سپس «به جای دو بار حج کردن» صدقه بدهد و صله رحم انجام دهد، برایش بهتر است. حضرت فرمود: دروغ گفته اند؛ اگر مردم، چنین کنند، حج تعطیل می شود. خدای تعالی این خانه را مایه قوام، برپایی و استواری برای مردم قرار داده است.
دوم آن حضرت در حدیثی دیگر فرمود: حَجَّةٌ خَیرٌ مِن بَیتٍ مَملوءٍ ذَهَباًی تَصَدَّق بِهِ حَتّی یَفنی.(من لا یحضره الفقیه، ج2، ص143؛ وسایل الشیعه، ج8، ص79)؛ یک نوبت حج «کردن» بهتر است از خانه ای پر از طلا «زر» که آن را به طور کامل صدقه بدهد.

سخن پایانی:
مرگ سرنوشت همه ماست، اما چگونه مرگی؟ مرگ خوب، نعمت بزرگی است که نصیب هر کسی نمی شود، یکی از دعاهایی که ما باید در حق خودمان بکنیم این است که از خداوند بخواهیم یک مرگ خوب برای ما مقرر فرماید.
و مردن در لباس احرام و در سرزمین وحی افتخاری است که نصیب هر کسی نمی شود، و هموطنان عزیز ما و سایر مسلمانان عزیزی که در حادثه اخیر منا در لباس احرام به شهادت رسیدند، یک مرگ با عظمت را خداوند برایشان مقدر کرده بود و خوشا به سعادت آن ها …
امام صادق علیه السلام فرمود: «مَن ماتَ فی طریقِ مَکةَ ذاهِبا أو جائیا ، أمِنَ مِن الفَزَعِ الأکبَرِ یَومَ القِیامَةِ ، مَن ماتَ م حْرِما بَعثَه اللّه م لَبِّیا » (الکافی :ج 4،ص 263، ح 45) ؛ هر کس در راه رفتن به مکه یا برگشتن از آن بمیرد، روز قیامت از آن بزرگترین هراس در امان باشد. هر کس در حال احرام بمیرد، خداوند او را لبّیک گویان برانگیزد.
متوجه شأن والای عزیزان شهیدمان باشیم و با لطیفه ساختن و نشر شبهات بی اساس، خداوند متعال را به خشم نیاوریم. به امید روزی که تولیت حرمین شریفین از کف بی کفایت آل سعود خارج شود و به اهلش سپرده شود.