منابع انسانی مهمترین بخش ثروت یک جامعه محسوب می شوند. در مطالعه ای که در بانک جهانی انجام شد ثروت جوامع را به سه دسته تقسیم کرده اند., ثروتی که در منابع انسانی تجسم یافته است , ثروتی که در منابع طبیعی است و ثروتی که در سر مایه گذاری ها است. در سطح جهان حدود 64درصد ثروت در منبع انسانی می باشد اما در ژاپن و آلمان این رقم حدود 80درصد است. یعنی مجموع منابع طبیعی وسر مایه گذاری ها در این کشور ها فقط حدود 20 درصد است.
در رشد و پرورش این کودکان معلم نقش مهمی را دارا می باشد پس معلمان آنها نیز باید گزینش شده و تیز هوش باشند معلمانی که پختگی در کار خود داشته باشند ، در درس و کار خود صاحبنظر باشند و در مسائل علمی و هنری کار آزموده باشند
در این مقاله ابتدا دیدگاههای متفاوت راجع به آموزش تیز هوشان یررسی و سپس تاریخچه آموزش تیز هوشان در ایران بررسی شده است . گروهی معتقدند آموزش تیز هوشان باید در مدارس جدا گانه انجام شود . تیز هوشان نیازمند خدمات آموزشی ویژه ای هستند که نمی توان آن را از طریق مدارس عادی ارائه نمود. پاره ای از بحث های مربوط به آموزش تیز هوشان نیزبه نحوه شناسایی تیز هوشان اختصاص یافته است. اتفاق نظری در مورد نحوه شناسایی تیز هوشان وجود ندارد.
برخی از مخالفان آموزش جدا گانه تیز هوشان معتقدند ابزارهای مورد استفاده برای شناسایی تیز هوشان روایی ندارد و به جای استعداد افراد آموخته های آنها را اندازه گیری می کند. گروهی نیز با طرح مسئله برابری اجتماعی معتقدند جداسازی عده ای از شهروندان وآموزش ویژه آنها، عملی غیر دموکراتیک و نخبه پروری است.
حدود 32 سال است که از آغاز فعالیت های آموزش و پرورش تیز هوشان در ایران می گذرد . همزمان با تاسیس اداره کل امور کودکان و دانش آموزان استثنایی در سال 1347 اولین مدرسه کودکان تیز هوش ویژه دانش آموزان ابتدایی و راهنمایی نیز در تهران افتتاح شد که عملاً از سال 1348 آغاز به کار کرد. از آن زمان تا کنون آموزش تیز هوشان در ایران فراز و نشیب هایی داشته که در قسمت پایانی مقاله به پرداخته شده است.
در این مقاله به بررسی این دیگاهها پرداخته می شود.
بیان مسئله
در مورد آموزش تیز هوشان دو دید گاه متفاوت وجود دارد. گروهی معتقدند ایجاد یک برنامه آموزشی ویژه برای تیز هوشان و جدا کردن این دانش آموزان از افراد عادی آنها را به عنوان تافته جدا بافته نشان می دهد و ممکن است تیز هوشان دوستان خود را از دست بد هندو محیطهای آموزشی متفاوت باعث ایجاد تفاوتهای قابل توجهی در خود پنداری و طرز فکر این دانش آموزان شود .
در مقابل گروهی معتقدند دانش آموزان تیز هوش و با استعداد کسانی هستند که طبق تشخیص افراد صلاحیت دار به دلیل استعداد بر جسته خود قادر به عملکرد عالی هستند. این افراد به خدمات و برنامه آموزشی متفاوتی ورای آنچه معمولا از طریق برنامه عادی مدرسه ارائه می شود نیازمندند. بسیاری از معلمین گمان می کنند اصلاح و سازگارکردن برنامه آموزشی برای تیز هوشان به معنای آن است که صرفاً انواع طولانی تر و مفصل تر تکالیف دانش آموزان عادی را به آنها بدهیم.
در حالی که مطابق این دید گاه محتوای دروس و شیوه های تدریس و معلمین آنها با دانش آموزان عادی باید متفاوت با شد. طرف داران دیدگاه دوم گلایه دارند که کتابهای درسی در حال حاضر مطالبی ساز ماندهی شده دارند و کودکان تیز هوش بدون کشف دانش به درک دانش ارائه شده در کتب می پردازند.
محتوای دروس این کودکان باید یادگیری خلاق را به آنها بیاموزد نه اینکه دانش آموز تقلید کننده دانش ارائه شده توسط معلم باشد. (کالاگر , جیمز , 1367 ص320). در کشور ما نظریه آموزش جداگانه تیز هوشان پذیرفته شده است. اما به نظر می رسد لوازم تحقق این نظریه مثل محتوای جداگانه دروس, شیوه های متفاوت ارزشیابی و ویژگی های معلمان و مدیران این آموزشگاهها مهیا نشده است.
احتمالاً دیدگاه ساده ای که معتقد است برنامه مفصل تر و طولانی تر دانش آموزان عادی باید برای دانش آموزان تیز هوش اجرا شود , پذیرفته شده است. در این مقاله دیگاههای متفاوت در مورد آموزش تیزهوشان بررسی می شود.
اهمیت و ضرورت
خطا در آموزش تیز هوشان علاوه بر اینکه جامعه را از مهمترین منابع انسانی محروم می سازد می تواند باعث کاهش انگیزه به تحصیل, ایجاد اضطراب و نگرانی برای دانش آموزان و خانواده های آنها شود. گروهی توسعه را تولید علم و دانش می دانند0(عظیمی , حسین , 1381 ص8(
تولید علم و دانش تا حد زیادی به بستگی به چگونگی آموزش دانش آموزان دارد.
برخی از بخشهایی که می توانند از نتایج این بررسی استفاده نمایند عبارتند از :
-وزارت آموزش و پرورش جهت اصلاح ساختار آموزش تیز هوشان
-سازمان آموزش و پرورش استان اصفهان جهت بازنگری اداره مدارس تیز هوشان
-مدیران مدارس استعدادهای درخشان
چه کسانی تیز هوش هستند؟
گرچه نمره آزمون هوش می تواند ملاک نسبتاً خوبی برای تعیین و تعریف افراد با هوش باشد اما باید توجه داشت که این گونه آزمون ها قادر به اندازه گیری همه جنبه های هوش نیستند, برای مثال یکی از جنبه های تیز هوشی که در تعریف وشناسایی آنان به کار می رود قدرت رهبری و مدیریت ونیز خلاقیت آنان است که تست های هوش نمی تواند این ویژگی را اندازه گیری کند (ملک پور , 1380ص9(.
تعاریف متعددی از تیز هوشی شده است که به چند نمونه آن اشاره می شود:
در اصلاحیه 1978 قانون عمومی آمریکا کودکان تیز هوش چنین تعریف شده اند: کودکان و نوجوانان سنین قبل از دبستان, دبستان ,یا دبیرستانی که دارای توانایی هوشی بالا , خلاقیت,توانایی در یک موضوع علمی خاص و توانایی مدیریت و رهبری هستند و به خدمات آموزشی خاصی نیاز دارند( ملک پور,1380ص10(
به هر حال ضریب هوشی یکی از ملاک های بسیار مناسب برای شناسایی کودکان تیز هوش است. ضریب هوشی 140-130 ملاک تعیین کودکان تیز هوش است(ملک پور , 1380ص9(
در تعریف دیگری ,کودکان تیز هوش و با استعداد کسانی هستند که بر طبق تشخیص افراد صلاحیتدار و اهل فن به دلیل استعدادهای بر جسته خود قادر به عملکرد های عالی هستند این کودکان به خدمات و برنامه آموزشی متفاوتی ورای آنچه معمولا از طریق برنامه عادی مدرسه ارائه می شود ، نیازمندند تا به مسولیتشان نسبت به خود و جامعه واقف شوند .
کودکان برخوردار از عملکرد بالا شامل کسانی می شوند که در هر یک از زمینه های زیر دارای موفقیتی مشهود و یا توانائی بالقوه ای باشند :
1- توانایی ذهنی عام
2- استعدادهای خاص
3- تفکر سازنده
4- توانایی رهبری
5- توانایی روانی - حرکتی
6- توانایی در بکار گیری سیستم های نمادی آموخته شده ذهنی ( یعنی بدون اتکاء به معلم و محیط اطرافش با اتکای خود مطالب را فراگیرد)
7- هنرهای نمایشی و دیداری(گالا گر, 1367,ص 112)