آیات شریفه در مقام این است كه ما را به سه گروه تقسیم كند یك گروه بهشتى و یك گروه جهنمى و گروه سوم پیشگامان در ایمان و عمل هستند كه اندكى از آن ها، از امت هاى بعدى مثل امت اسلام مى باشد و بسیارى از آن ها از امت هاى پیشین هستند.

از آیه ى 7 به بعد سوره واقعه مى فرماید: «شما در روز قیامت سه گروه خواهید بود، گروهى افراد با بركت هستند كه مشهورند به اصحاب دست راست، و اصحاب با بركت كه اعمال نیكشان بیشتر است و اهل بهشت هستند و گروه دیگر افراد شوم و افراد بدبختى هستند كه اهل دوزخ مى باشند و گروه سوم «وَالسَّابِقُونَ السَّابِقُونَ» (واقعه/ 10) هستند پیشگامانِ امت، و سابقین در ایمان و عمل، كه اینها همان مقربان درگاه الهى هستند و در بهشت پر نعمت جاى دارند.
بعد مى فرماید: كه اینها گروه زیادى از پیشینیان و گروه اندكى از امت هاى بعدى خواهند بود.
بنابراین آیات شریفه در مقام این است كه ما را به سه گروه تقسیم كند یك گروه بهشتى و یك گروه جهنمى و گروه سوم پیشگامان در ایمان و عمل هستند كه اندكى از آن ها، از امت هاى بعدى مثل امت اسلام مى باشد و بسیارى از آن ها از امت هاى پیشین هستند.
ظاهر آیات این سوره این است که تقسیم بندى آن مربوط به تمام بشر است، نه مخصوص به این امت، و شاید مراد این روایات این باشد که در این امت نیز از هر قسمى مصداقى هست، هر چند که این احتمال از ظاهر روایات بعید است، همچنان که مراد از روایاتى که وارد شده که اصحاب یمین اصحاب امیرالمومنین هستند، و در روایاتى آمده است که اصحاب شمال دشمنان آل محمد می باشند، خواسته اند بیان مصداق کنند. [طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی، محمد باقر، ج 19، ص 223]
با بیانى که گذشت روشن شد، کلام بعضى [روح المعانى، ج 27، ص 134 به نقل از ترجمه المیزان ص 208] از مفسران که گفته اند مراد از اولین، مسلمانان صدر اول اسلام، و مراد از آخرین، مسلمانان آخر این امت است، تفسیر صحیحى نیست. [ طباطبایی، محمد حسین، المیزان فی تفسیر القرآن، موسوی، محمد باقر، ص 208] البته برای این آیه تفاسیری دیگر هم وجود دارد.
در هر حال در یک جمع بندی کلی در باب تفسیر این آیات مفسرین مقصود از این پیشگامان، كه گروه اندكى از آن ها، از امت پیغمبر اسلام هستند را این گونه بیان کرده اند:
تفسیر اول:
در برخى از روایات آمده كه «سابقین» هابیل- مومن آل فرعون- حبیب نجار- و امیرالمومنین على علیه السلام هستند كه از پیشگامان امت ها در ایمان آوردن به پیامبران الهى بودند.
در این روایت مى بینیم سه نفر از سابقین از امت هاى قبلى هستند و یكى از آن ها از امت اسلام، كه حضرت امیر علیه السلام است، اگر اینگونه روایات و اینگونه تفسیر ملاك باشد افرادى كه سابقه در نیكى و ایمان دارند یعنى آن اصحاب خاص مثل امیرالمومنین على علیه السلام در امت اسلام اندك بودند، و در امت هاى پیشین زیادتر بودند.
از پیغمبر صلى الله علیه و آله سوال شد: «مقصود از این سابقین چه كسانى هستند؟» حضرت پاسخ فرمودند: «على علیه السلام و پیروان او سابقون هستند!»
بنابراین مطلب كه امیرالمومنین على علیه السلام و پیروان او سابقین باشند معنا چنین مى شود گروه زیادى پیشینیان شیعه و گروه اندكى از پیشینیان شیعه كه از مقرّبین هستند.
چرا پیشگامان ایمان در امت هاى پیشین زیادتر بودند؟

چون تعداد پیامبران قبلى زیادتر بوده پیغمبر اسلام یك نفر است و یك صحابى خاص مثل امیرالمومنین على علیه السلام دارد یا تعداد اندكى صحابه ى پیشگام مثل امیرالمومنین على علیه السلام دارد، اما امت هاى پیشین، تعدادشان فراوان است، پیامبرانشان زیاد است و اصحاب سابقین آن ها، به صورت طبیعى نسبت به امت اسلام، زیادتر خواهد بود.
تفسیر دوم:
در روایت دیگرى حكایت شده كه از پیغمبر صلى الله علیه و آله سوال شد: «مقصود از این سابقین چه كسانى هستند؟» حضرت پاسخ فرمودند: «على علیه السلام و پیروان او سابقون هستند!»
بنابراین مطلب كه امیرالمومنین على علیه السلام و پیروان او سابقین باشند معنا چنین مى شود گروه زیادى پیشینیان شیعه و گروه اندكى از پیشینیان شیعه كه از مقرّبین هستند.
این دو تفسیرى بود كه در مورد این آیات مطرح است ولى آن چه كه در پرسش عده ای می آورند که آیا واقعاً عده ى كمى از مردم آخرالزمان به بهشت مى روند این با هر دو تفسیر آیه ناسازگار است! زیرا معناى آیه این است كه یك عده اى از سابقین در امت هاى پیشین نسبت به امت اسلام زیادتر بودند، یا در صدر اسلام نسبت به آخرالزمان زیادتر بودند؛ اما این بدین معنا نیست كه افراد كمى از امت آخر الزمان به بهشت مى روند بلكه بدین معنا است كه در آخر الزمان، افرادى كه جزء سابقین باشند، یا در امت اسلام، افرادى كه جزء سابقین باشند و به بهشت بروند كم خواهند بود، ولى مى توانند از اصحاب یمین باشند و به بهشت بروند زیرا دو گروه به بهشت مى روند: یكى «اصحاب المیمنة»، یكى «السابقون السابقون.»
کلام آخر

نکته ای که باید به آن توجه کرد آن است که در مورد سرانجام اخروی انسان قرآن مجید می فرماید: «و ما کنّا معذبین حتی نبعث رسولاً؛ هیچ طایفه ای را عذاب نمی کنیم. مگر حجت را بر آن ها تمام کرده باشیم.» (مائده (5) آیه 73)
منابع:
مجله ترنم مهر، ص: 194
سایت اسلام کوئیست
سایت پاسخگو

صفحات: 1· 2