این در حالی است، که در جهان مدرن امروزی بعضی افراد در یک توهم و اشتباه رایج این چنین تصور می کنند، که ارزش و جایگاه ایشان به بهره مندی از بهترین مُد و برندهای معروف و مطرح جهان وابسته است.
مُد و مدگرایی
محققان در معرفی «مُد»، این چنین بیان داشته اند که مُد پدیده ای اجتماعی و الگویی فرهنگی و رایج است که به دلایل مختلف در یک زمان معین توسط بخشی از جامعه پذیرفته می شود و دارای دوره ای نسبتاً کوتاه است که نوعاً بعد از طی دوره ای به فراموشی سپرده می شود.
مد گرایی نیز آن است که فرد سَبک لباس پوشیدن و طرز زندگی و رفتار خود را طبق برخی الگوها تنظیم نماید و به محض آنکه الگوی جدیدی در جامعه رواج یافت، از آن پیروی کند.[1] هر چند که گرایش به بعضی از مظاهر زیبایی در فطرت و ذات انسان نهفته است، ولی به روشنی پیداست هر نوع گرایش به زیبایی و یا مُد و برند مطرح جهان را نمی توان جلوه ای از گرایش به زیبایی دانست؛ چرا که نقش شیطان 242157 در عدم تشخیص صحیح مورد توجه قرآن قرار داشته، به این معنا که شیطان نازیبایی ها را برای انسان زیبا جلوه می دهد: «وَ زَیَّنَ لَهُمُ الشَّیْطانُ أَعْمالَهُم؛[سوره عنکبوت، آیه 38] شیطان اعمالشان را براى آنان آراسته بود.»
مُدهای غیر متعارف و غیر اسلامی
الف) مردانی با کفش های پاشنه بلند
عدم تشخیص صحیح زیبایی را به روشنی می توان در ظاهر یک مرد با کفش های پاشنه بلند مشاهده کرد، ظاهری نازیبا و زننده که گویای تشخیص اشتباه او در مصداق زیبایی است.
منظره زشت و زننده ای که هر از چند گاهی در سیمای شهری توسط بعضی افراد کج سلیقه استفاده می شود. انتخاب غیر متعارفی که در روایات اسلامی نیز از آن نهی شده است. « كَانَ رَسُولُ اللَّهِ (صلی الله علیه واله) یَزْجُرُ الرَّجُلَ أَنْ یَتَشَبَّهَ بِالنِّسَاءِ؛[2] پیامبر اكرم - صلّی الله علیه و آله - مردان را از تشبه به زنان در لباس منع می كردند.»
در متون روایی و اسلامی، اشخاصی که در رفتار و لباس، خود را مانند جنس مخالف می نماید، مورد لعن خدا و رسول اکرم(صلی الله علیه و اله) قرار گرفته است؛ کما اینکه درکتاب مستدرک الوسائل از امام محمد باقر(علیه السلام) این چنین نقل شده است: «رسول خدا (صلی الله علیه و اله) به مردانی که خود را همانند زنان بیارایند و رفتار زنانه داشته باشند، و زنانی که خود را به شکل مردان در آورند، لعنت فرستاد.» [3]
ب) مانتویی از جنس آتش و مارک شهوانی
بعضی از زنان و دختران نیز که از قدرت عزت نفس مناسبی برخوردار نیستند، آرامش و زیبایی خود را در لباس های مارک دار و برند های خارجی جستجو می کنند. مانتوهای بدن نما و کوتاهی که هیچ رنگ و نشانی از حیای زنانه در خود به یادگار ندارد.
لباس های نامناسبی که حتی درمواردی با قیمت های ناچیز در اختیار مصرف کننده قرار می گیرد، ولی این مصرف کننده است که می بایست قیمت خود را ناچیز نپنداشته و لباسی درخور حجب و حیای زنان مسلمان بپوشد؛ چرا که این حیای اوست که سر منشأ همه زیبایی معرفی شده است، نه مانتویی از جنس شهوت: «وَ الْحَیَاءُ سَبَبٌ إِلَى كُلِّ جَمِیل؛[4] حیا علت (و سوق دهنده به سوی) تمام زیبایی ها»
اسلام آراستگی، رعایت حیاء و عفت را به عنوان یک اصل ثابت قرار داده است. بر اساس این اصل، هرگونه پوشش و آرایش غیر متعارف، از هر نوع و شکل، رنگ و مُدی که مخالف عفت و حیاء بوده و باعث تهییج و بر انگیختن احساسات و شهوات دیگران شود ممنوع شمرده شده است.[5]
معیارهای صحیح مُدگرایی در اسلام
1-عدم خودباختگی فرهنگی و دینی:
در هر جامعه ای، نوع لباس، آرایش و… افراد علاوه بر آن که تابع شرایط اقتصادی، اجتماعی، و اقلیمی آن جامعه باشد، تابع جهان بینی، ارزش ها و باورهای فرهنگی حاکم بر آن جامعه است.
متأسفانه امروزه بسیاری از رفتارها و هنجارهایی که به عنوان مُد در جامعه ما مطرح می شود، برگرفته از الگوهای فرهنگی و غیر خودی است، که موجبات تسلط فرهنگ غیر دینی را بر جامعه اسلامی تقویت می نماید. این در حالی است که خدای متعال از این چنین تسلطی نهی نموده است: « وَ لَنْ یَجْعَلَ اللَّهُ لِلْكافِرینَ عَلَى الْمُؤْمِنینَ سَبیلاً؛[سوره نساء، آیه 141] و خداوند هرگز كافران را بر مؤمنان تسلّطى نداده است.»
2-عدم معارضه با معیارهای دینی:
اگر مُد متناسب با هویت ملی و تاریخی و هماهنگ با حفظ اصول و معیارهای ارزشی اخلاقی جامعه باشد، مورد قبول شرع خواهد بود.
3-حفظ استقلال شخصیت:
مدگرایی، بدون تفکر و منطق، احساسی و لجام گسیخته که از بین برنده ی هویت است، امری خطا و خطرناک به شمار می آید. کما اینکه تبعیت از مدهای خارجی می تواند هویت و استقلال فکری و شخصیتی افراد را به تاراج ببرد.[6]
سخن آخر:
آموزه های اسلامی هیچ گاه با زیبایی و تنوع طلبی ضابطه مند مخالف نبوده، از این رو برای حفظ جایگاه و ارزش معنوی و اجتماعی افراد، برندهایی مطابق با سبک زندگی اسلامی را به جوامع اسلامی معرفی می نماید.
پی نوشت ها:
[1]. ر.ک: نگاهی به پدیده مدگرایی، حسین بافکار، طوبی شماره 21، شهریور 1386.
[2]. وسائل الشیعة، ج 5، ص25.
[3]. مستدرک الوسائل، ج3، ص246. « لَا یَجُوزُ لِلْمَرْأَةِ أَنْ تَتَشَبَّهَ بِالرِّجَالِ لِأَنَّ رَسُولَ اللَّهِ ص لَعَنَ الْمُتَشَبِّهِینَ مِنَ الرِّجَالِ بِالنِّسَاءِ وَ لَعَنَ الْمُتَشَبِّهَاتِ مِنَ النِّسَاءِ بِالرِّجَال ».
[4]. تحف العقول: ص84.
[5]. پرسش و پاسخ های دانشجویی، آراستگی و مد گرایی، سید حسن موسوی: ص31.
[6]. همان: ص94.
صفحات: 1· 2