تقلید کودکان در سنین 1 تا 3 ساله
کودک یکساله نیز از حرکات و صداهای جدید و رفتارهایی که می‌بیند تقلید می‌کند. البته این موارد شامل رفتارهایی است که از عهدۀ انجام دادن آن برمی‌آید.
تقلید بین یک تا سه سالگی بیشتر می‌شود. در این دوره کودک علاوه بر اطرافیان خود، از سرمشق‌ها و شخصیت‌های کارتونی نیز تقلید می‌کند. باید اضافه کرد عواملی که منجر به‌تقلید در کودکان می‌شوند در سنین گوناگون متفاوتند.
تقلید به‌منظور ایجاد کنش‌های متقابل اجتماعی
هنگامی که کودکی از والدینش تقلید می‌کند، والدین به‌او لبخند میزنند و متقابلاً از او تقلید می‌کنند. واکنش پدر یا مادر، رفتار تقلیدی کودک را افزایش میدهد و درنتیجه، گرایش کودک به‌تقلید کردن افزایش می‌یابد. کودکان بیشتر مایلند از عملی تقلید کنند که مورد تایید همه است، مانند غذا خوردن با قاشق.
تقلید به‌منظور شبیه شدن به‌دیگران
همین که کودک وارد سومین سال زندگی‌اش می‌شود به‌تقلید از اعمال خاصی مبادرت می‌ورزد. کودکان دو و نیم ساله می‌دانند که به‌برخی از افراد شباهت دارند و به‌گروه خاصی تعلق دارند.
برای مثال، پسر بچۀ دو و نیم ساله میداند که شبیه پدرش است و تشخیص میدهد که موهای هردوی آنها کوتاه است یا هر دو شلوار می‌پوشند، بنابراین از همجنسان خود تقلید می‌کند تا در آن گروه جایگاهی پیدا کند. این امر برای دختران نیز صادق است.
برانگیختگی عاطفی
کودکان و خردسالان از والدینشان بیشتر از سایر بزرگسالان تقلید می‌کنند، زیرا والدین مرجع ثابت‌تری برای برانگیختن عواطف خوشایند و ناخوشایند در کودکان هستند. به‌عبارت دیگر، افرادی که می‌توانند کودک را شاد یا احساس ترس و خشم را در او ایجاد کنند بیشتر مورد توجه کودکان قرار می‌گیرند.
در بازیهای کودکان نیز فرآیند مشابهی دیده می‌شود. برای مثال، اگر دو کودک سه ساله باهم بازی کنند و یکی از آنها فعالتر و دیگری آرام‌تر باشد، کودک ساکت‌تر از کودک فعالتر تقلید می‌کند. مثلاً اگر او از روی میز بپرد کودک ساکت‌تر نیز از روی میز خواهد پرید.
تقلید برای دستیابی به‌هدف
تقلید ممکن‌است کوشش خودآگاهی برای کسب لذت، قدرت یا هر هدف دیگری باشد. کودک سه ساله از رفتار آزاردهندۀ کودک دیگر تقلید می‌کند، زیرا دیده است که چگونه این کودک با پرخاشگری توانسته است اسباب بازی را از دست کودکان دیگر بگیرد.
این‌گونه تقلید معمولاً بعد از سال دوم زندگی دیده می‌شود. به‌این ترتیب میتوان گفت که کودکان به‌تقلید از رفتار دیگری ترغیب می‌شوند، زیرا در فکر هدفی هستند که می‌خواهند با تقلید به‌آن دست یابند.
تقلید کودک از همسالان خود
کودکان در این موقعیت، دوست دارند همان کاری را تقلید کنند که دوستانشان آن را انجام می‌دهند. ممکن است تقلید کودک از همسالان کارهایی از قبیل شب بیداری، آرایش کردن، دیدن فیلم های ترسناک و یا رفتن به یک مهمانی نامناسب باشد.
آنها در مورد امن بودن محیط، خرج زیاد یا عقاید قابل احترام پدر و مادر خود فکر نمی کنند و وقتی که در مورد چیزی شکایت می کنند، قصد ندارند والدین خود را آزار بدهند. آنها فقط می‌خواهند به یک گروه خاص تعلق داشته باشند و نیاز خود را در نظر می‌گیرند.
والدین بعضی از درخواست های کودک را غیرقابل قبول می دانند و هنگامی که تقلید کودکان از یکدیگر باعث می شود تا آن را تکرار کند و دراین باره پافشاری کند، نه تنها از رفتار فرزندشان ناراحت می‌شوند بلکه از دوستان آن ها هم ناراحت می‌شوند.
والدین از یکدیگر می‌پرسند که آیا فرزندشان بیش ازحد به همسالان خود وابسته است و نگران و مضطرب هستند که شاید بعضی از دوستان فرزندشان اثر بدی روی رفتار او بگذارند: من به احمد اطمینان ندارم، نمی خواهم به خانۀ آن ها بروی.
واکنش والدین
مادری به فرزند ۱۱ سالۀ خود اجازه نداد تا به همراه دوستش به یک فروشگاه برود:
واکنش مادر: برای من مهم نیست که مادر سارا به او اجازه داده تنها جایی برود، اما من اجازه نمی دهم تو باید با یک بزرگسال به فروشگاه بروی.
ممکن است فرزند تان از سخت گیری هایی که در موردش انجام می‌دهید راضی نباشد و در این مورد از شما شاکی باشد. بهتر است با صبوری به حرف هایش گوش دهید و فوراً عکس العمل نشان ندهید.
می خواهد احساساتش را بیرون بریزد:
واکنش کودک: چرا من همیشه اولین کسی هستم که مجبور است زود به خانه برود، شما خیلی احتیاط می کنید و همیشه نگران هستید.
وقتی حس کند به حرف هایش توجه کرده اید و او را درک می‌کنید، دیگر در مورد خواسته هایش پافشاری نمی کند.
راه حل هایی برای تقلید کودک از همسالان خود چیست؟
یکی از راه حل ها برای ترک تقلید کودک از همسالان این است که از به کار بردن جمله های منفی و تند خودداری کنید، حتی اگر فکر می کنید که حرف های فرزندتان بی رحمانه است. وقتی او می گوید: تو هیچ وقت اجازه نمی دهی کاری انجام دهم، به او بفهمانید که چرا اجازه نمی دهید این کار (موردنظر فرزندتان) را انجام دهد.
اگر با یکدیگر به توافق نرسیدید و ادامۀ صحبت فایده ای نداشت، به او صریح و روشن بگویید که دیگر نمی توانید بیشتر از این توضیح دهید: هر خانواده‌ای شرایط ویژه‌ای دارد، ما هم مقررات خانوادگی خاصی داریم.
وقتی که سختگیری خود را کم می‌کنید، همچنان مصمم باشید او را در کارهایش راهنمایی کنید. از کنار دوستانت دور نشو، حتماً با من تماس بگیر، و به او گوشزد کنید و در مورد کارهای خطرناک و نامناسب تذکرات لازم را به او بدهید.
مرحلۀ اول (آمادگی بازتاب‌ها)
برای اینکه کودک بتواند تقلید کند نیاز به‌تجربه دارد. بسیاری از متخصصان بر این باورند که تقلید موروثی است. در این مرحله تقلیدهای کودک بسیار جزئی و به‌شکل بازتابی از رفتار دیگران است. برای مثال، با صدای گریۀ کودک، کودک دیگر نیز شروع به‌گریه می‌کند، بدون آنکه عامل خارجی یا محرکی برای گریۀ کودک دوم وجود داشته باشد.
مرحلۀ دوم (تقلیدهای پراکنده)
در این مرحله، تقلیدهای کودک به‌دلیل آنکه کودک تجربه بیشتری کسب کرده است، گسترده‌تر می‌شود. برای مثال، وقتی کودکی گریه می‌کند، اگر اطرافیان صدای نالۀ او را تقلید کنند، کودک گریه را قطع و شروع به‌نالیدن می‌کند. این رفتار بعد از یک ماهگی در کودکان دیده می‌شود و آنها سعی دارند که از صداها و آواهای دیگران تقلید کنند.
مرحلۀ سوم (تقلید نظام‌دار)
در این‌مرحله، کودک آواهایی را تقلید می‌کند که به‌آواسازی خودش شباهت دارد. برای مثال، یک کودک هفت ماهه، سعی دارد آواهایی را بیان کند. این اصوات و آواها تقلیدی نیستند، بلکه خودِ کودک آنها را خلق و بیان می‌کند، مثل آواهای مام‌مام، بو بو و …
مجله دلگرم
صفحات: 1· 2
